بررسی راهکارهای مبارزه با فساد در مناقصات دولتی

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق عمومی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

فساد مالی از مسائلی است که امروزه کشورهای مختلف جهان دست‌به‌گریبان آن هستند و این مسئله اقتصاد کشورها را تحت تأثیر خود قرار داده است. در این حوزه قراردادهای دولتی که حجم عظیمی از عملیات مالی دولت را تشکیل می‌دهند و عمدتاً از طریق تشریفات مناقصه منعقد می‌شوند، یکی از نقاط آسیب‌پذیر و جرم‌خیز در نظام اداری کشورها هستند که زمینه را برای بروز فساد مالی ایجاد کرده‌اند. به همین خاطر همه کشورها ازجمله کشور ایران، به‌دنبال راهکارهایی هستند که بتوانند از بروز فساد در این‌گونه قراردادها جلوگیری و درصورت بروز با آن مبارزه کنند.
در این راستا در این تحقیق تلاش شده است به بررسی راه‌های مبارزه با فساد مالی در مناقصات دولتی پرداخته شود و به این سؤالات پاسخ داده شود که چه راهکارهایی برای مبارزه با فساد مالی در این‌گونه مناقصات وجود دارد؟ و آیا این راهکارها توانسته است جلوی فساد مالی در قراردادهای عمومی را بگیرند یا نه؟ و به این نتیجه رسیدیم که اگر در کشور ما شفاف‌سازی در قراردادهای دولتی افزایش یابد و با تقویت دستگاه‌های نظارتی، این دستگاه‌ها بتوانند به‌صورت هماهنگ با یکدیگر وظایف خود را به‌درستی انجام دهند و از طریق الکترونیکی کردن فرایند مناقصات و استفاده هرچه بیشتر از ظرفیت پایگاه اطلاع‌رسانی مناقصات می‌توان تا حد زیادی جلوی فساد در قراردادهای دولتی را گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Anti-Corruption Strategies in Government Biddings

نویسندگان [English]

  • Leyla Hoseini 1
  • Parvin Pourfakhrian 2
1 M.A. in Public Law, Semnan University, Semnan, Iran
2 M.A. in Accounting, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Financial corruption is amongst those phenomena with which different countries in the world are faced and by which different economies are touched. This phenomenon has also been considered as crime-stricken and damaging point in bureaucracies of the countries that lay the grounds to financial corruption in public contracts which cover a significant volume of governments’ financial operations. Therefore, all countries, including the Islamic Republic of Iran, are seeking solutions preventing emergence of corruption in such contracts and fighting against it. To this aim, some countries enjoyed some developments which resulted in their exit from financial corruption, some other countries, however, still lag behind this phenomenon. Taking into account the fact that Iran is a developing country, many public contracts and agreements are needed for development and implementation of them has been regarded as a corruption-prone area.
The current research is an attempt to shed light on bureaucratic solutions to prevent financial corruption in public contracts and find an answer to question of “what solutions hamper corruption in public contract and if these solutions are proved effective to this aim?”
The research has concluded that transparency and reinforced monitoring helps supervisory regime to perform their duty unified and proper. Electronic tender offers and informing bases can also prevent corruption in public contracts to a great extent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial Corruption
  • Public Contract
  • Tender
  • Transparency
  • Electronic Government

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
امیری، علی‌نقی، محمد همتی و مهدی مبینی. «اخلاق حرفه‌ای؛ ضرورتی برای سازمان». معرفت اخلاقی 4 (1389): 160-137.
انصاری، ولی‌الله. کلّیات حقوق قراردادهای اداری. تهران: نشر میزان، 1388.
باقرزاده، حمید. حقوق مناقصات. تهران: نشر میزان، 1392.
باقری اصل، رضا. توسعه پایگاه داده‌های اطلاعات حاکمیتی، زیرساخت اطلاعاتی دولت الکترونیک. تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1388.
بهرامی، سهراب. «بسترهای وقوع تبانی و فساد در مناقصات و راهکارهای مقابله با آن». کارآگاه 22 (1392): 145-132.
پناهی، عذری. «مبارزه با فساد اداری از طریق اصلاح ساختار دولت و روش‌های اجرایی در متون ایران». رساله کارشناسی ارشد. سمنان: دانشگاه سمنان، دانشکده علوم انسانی. گروه حقوق، 1391.
جاسبی، منصوره و مرتضی جاسبی. مبارزه با فساد از دیدگاه مقام معظم رهبری. تهران: معاونت پژوهشی مجلس شورای اسلامی، 1386.
حسینی، حسین و علی موسوی بایگی. «نهادهای نظارتی حاکم بر قراردادهای دولتی و چالش‌های آن». فصلنامه اقتصاد پولی، مالی 1 (1390): 143-122.
حسینی، سیّد محمد. «جرم تحصیل منفعت از معاملات دولتی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1374.
حسینی، میرزاحسن و مهدی فولادی طرقی. «بررسی موانع و محدودیت‌های اجرایی نظارت الکترونیکی». مطالعات مدیریت انتظامی 4 (1389): 706-677.
حسینی، نجمه و عفت عباسی. «راهکارهای نهادینه کردن اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌ها از دیدگاه آموزه‌های دینی». اسلام و پژوهش‌های مدیریتی 1 (1391): 154-129.
خدمتی، ابوطالب. «سیره حضرت علی (ع) در مبارزه با فساد اداری». روش‌شناسی علوم انسانی 45 (1384): 43-24.
خضری، محمد. «آسیب‌شناسی روش‌های مبارزه با فساد اداری در ایران». فصلنامه مطالعات راهبردی 42 (1387): 826-813.
خضری، محمد، فرهاد تربتی‌مقدم و محمدرضا نظری. «شناسایی زمینه‌های فساد اقتصادی در مناقصه‌های دولتی». پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 1 (1390): 86-63.
خضری، محمد و محسن رنانی. «رانت‌جویی و هزینه‌های اجتماعی آن». مجله نامه مفید 45 (1383): 80-45.
دادخدایی، لیلا. «سیاست جنایی جمهوری اسلامی در قلمرو مفاسد اقتصادی با تکیه‌بر کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد». رساله دکتری، تهران: مدرسه عالی شهید مطهری، 1389.
دادگر، حسن و غلامعلی معصومی‌نیا. فساد مالی. تهران: کانون اندیشه جوان، 1383.
دفتر مطالعات حقوقی. «مروری بر نهادهای مبارزه با فساد در برخی کشورها». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. تاریخ انتشار 28/10/1392. http://rc.majlis.ir.
دفتر مطالعات مالیه عمومی و توسعه مدیریت. «گزارش توجیهی طرح برگزاری مناقصات». مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. تاریخ انتشار 01/06/1382. https://rc.majlis.ir.
دوست‌محمدیان، حمید، حسن بابایی کشتلی و آرمیتا رضوی. «بررسی اخلاق حرفه‌ای نظارت و بازرسی الکترونیک به‌عنوان مدلی برای اجرایی کردن شعار پیشگیری حتماً، مچ‌گیری هرگز، چشم‌پوشی به‌هیچ‌وجه». ارائه‌شده در همایش ارتقای سلامت نظام اداری کشور و مقابله با فساد سازمان بازرسی کشور (1389): 46-1.
ربانی، محمدرضا. «سیاست پیشگیرانه دیوان محاسبات کشور در کاهش تخلفات مالی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. بندرانزلی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین‌الملل بندر انزلی، 1393.
رهنورد، فرج‌اله. حبیب‌الله طاهرپور کلانتری و اعظم رشیدی. «شناسایی عوامل مؤثر بر فساد مالی در بین کارکنان دستگاه‌های اجرایی». پژوهشنامه مدیریت اجرایی 11 (1389): 51-35.
زمانی، علی‌اکبر. «تبانی و تقلب در برگزاری مناقصه‌های دولتی، موانع و راهکارهای پلیس در مبارزه با آن». کارگاه 9 (1388): 123-96.
شکی، خدیجه. «بررسی اصول حقوق عمومی حاکم بر قراردادهای پیمانکاری در نظام حقوقی ایران». پایان‌نامه کارشناسی ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1392.
شمعی، محمد. حقوق قراردادهای اداری. تهران: انتشارات جنگل، کاوشیار، 1393.
عبداللهی، جواد. «موانع و محدودیت‌های اعمال نظارت کارآمد». ارائه‌شده در سومین همایش نظارت کارآمد، 1385.
قاسمی، داود و راویه ذکریایی. خریدوفروش اموال دولتی و عمومی. تهران: نشر میزان، 1392.
قراباغی، علیرضا. «قانون مناقصات، گامی درجهت سالم‌سازی و کوچک‌سازی دولت». بررسی‌های بازرگانی 21 (1385): 52-47.
قربانی‌زاده، وجه‌الله. «شناسایی و سنجش شاخص‌های قابلیت همکاری دولت الکترونیک در ایران». رساله دکتری، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، 1392.
کشوریان مقدم، محمد. «چگونه می‌توان از وقوع تبانی در مناقصه‌های دولتی کاست؟». روزنامه رسالت (6291)، 17/08/1386.
کمالی، یحیی. «تأثیر شفافیت اقتصادی در پیشگیری و مبارزه با فساد اقتصادی». مجله گزارش پژوهشی سازمان بازرسی کل کشور 49 ( فروردین1392): 32-1.
کمالی، یحیی. «نقش شفافیت اقتصادی در مقابله با فساد اقتصادی». شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی (1394): 170-155. 16 آذر 1394. http://npps.ir/ArticlePreview.aspx?id=41419.
محمدی، جمال. «نهادهای نظارتی و نظارت مؤثر و کارآمد». تازه‌های حسابداری (1392): 40-22.
مقدسی، حمیدرضا و رستم فرهادی. «کنترل فساد اداری در بخش دولتی و ارائه مدل راهبرد جامع پیشگیری از فساد در ایران». دوهفته‌نامه علمی/ تحلیلی سازمان بازرسی 34 (1390): 34-1.
مؤسسه تدبیر اقتصاد. فساد مالی و اقتصادی. تهران: نشر شریعت، 1382.
وفایی، حسن. «فساد مالی در قراردادهای دولتی». نشریه گزارش 157 (1383): 63-58.
هاشمی، سیّد حامد و سعید پورامین‌زاده. «فساد اداری و راهبردهای مبارزه با آن». بررسی‌های بازرگانی 50 (1390): 71-52.
همدمی خطبه‌سرا، ابوالفضل. فساد مالی؛ علل، زمینه‌ها و راهبردهای مبارزه با آن. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1387.
ب) منابع انگلیسی
Broadcasting Board of Governors. Project “Strengthening Capacities to Remedy Irregularities in Public Procurement Procedures.” 2008/12/11. www.bbg.org. 1-8.
Neu, Dean & Jeff Everett & Abu Shiraz Rahaman. “Preventing Corruption within Government Procurement: Constructing the Disciplined and Ethical Subject.” Critical Perspectives on Accounting, Elsevier 28(C) (2015): 49-61.
Andrew, Jane, Christine Cooper, Yves Gendron. “Critical Perspectives on Accounting.” Accessed 15/11/2015. www.elsevier.com/locate/cpa. 49-61.
Frederic, B. Juanita, o. “Corruption in Public Contracting Auctions: The Role of Transparency in Bidding Processes.” Aannals of Public and Cooperative Economics (2006): 431-452. doi: 10.1111/j.1467-8292.2006.00314.x.
Grant No, S. “Transparency and Accountability in Public Procurements. The Case of Visegrad Countries.” Final Report. 2012. www.visegradfund.org. 1-34.
Jason P. Matechak. Fighting Corruption in Public Procurement. Center for International Private Enterprise -www.cipe.org. 2015. 1-4.
TI. “Corruption and Public Procurement.” November 2010. www.transparency.org.