نقش ارزش‌ها در قوانین برای حمایت از آثار غیرمنقول تاریخی ایران

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.

2 دانشجوی دکترای گرایش بافت و احیای بناهای تاریخی، دانشکده مرمت دانشگاه هنر اصفهان، تهران، ایران.

چکیده

مبانی ساختاری مالکیت آثار غیرمنقول تاریخی در قوانین موضوعة ایران، مخلوق دو قاعدة لاضرر و تسلیط می‌باشد. سیطرة این قواعد چنان گسترده است که دستگاه‌های قضایی و شبه‫قضایی، متأثر از آن، با گذر از مالکیت حقانی و طبیعی و گزینش مالکیت تبعی و اَعراضی به مانند نظریة صادره از سوی شورای نگهبان در سال 1361، نسبت به خروج بسیاری از ثروت‌های ملّی از حوزة ثبت ملّی، رأی صادر نموده‌اند. در نبود تَشَخُّص و تَعیُّنِ ارزش‌هایِ آثار غیرمنقول تاریخی ـ فرهنگی، تخریب آنی و یا تدریجی این‌گونه بناها مشاهده می‌شود. سلبِ حیات از این آثار، توسطِ اشخاصِ سودجو به‌واسطة اهمال‌کاری و یا هر فعلِ متأثر از فقدانِ ضابطة تعیین ارزش‌ها در بستر قوانینِ موضوعه حاصل می‌شود. بدین‫گونه می‌توان اذعان داشت که حریمی میان ارزش‌های فرهنگی ـ میراثی و نظام حقوقی موجود و خواسته‌های آنان شناسایی نگردیده است. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این پرسش است که نقشِ ارزش‌های تاریخی ـ فرهنگیِ آثار غیرمنقول در تدوینِ قوانینِ موضوعه در حوزة مالکیت خصوصی در ایران چیست و چگونه می‌توان قاعدة ایمنی را با استفاده از ارزش‌ها در این‌گونه بناها نسبت به مالکیتِ عموم تسرّی داد؟ منظور از تحقیق، بررسی نقّادانة قوانین موضوعه در حوزة ثروت‌های تاریخی و فرهنگی و بیان ارزش‌ها در ذاتِ این آثار است که بدون در نظر گرفتن آنها، قوانین، ناکارآمد بوده و خاصیت پس‫زنندگی دارند. در این پژوهش با ابزار یافته‫اندوزی مبتنی‌بر مطالعات کتابخانه‌ای، سعی شده تا ثروت‌های غیرمنقول تاریخی ـ فرهنگی را از حدود قوانین مالکیتِ جاری خارج و بر نظریة شورای نگهبان تعدیلی وارد گردد. برآمد پژوهش بر آن است که بناهای تاریخی که در یدِ مالکیت خصوصی اشخاص است، مالکیت حقانی است که در ذات خویش موجدِ هیچ نوع محدودیتی با محوریتِ شخص خاصی نیست. این نوع مالکیت به سبب ابزار زمان یا مکان مناسب و تداوم این وضعیت در طول زمان با حفظ موقعیت مکان ایجاد گشته است ولیکن نباید موجبی برای تعارض با حق تجربی و طبیعی عامه قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Role of Values in Rules to Protect Iran's Irreplaceable Monuments

نویسندگان [English]

  • mohamad sadeghi 1
  • Narges Karimi 2
1 M.A. in Private Law, Islamic Azad University of Isfahan, Isfahan, Iran.
2 Ph.D. Student in Restoration and Conservation of Historical Buildings and Sites, ‎Restoration Faculty, Art University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

Structural fundamentals of ownership of irreplaceable monuments in legislations of Iran are due to two norms: harmless and dominance. Domination of these norms are so widespread that juridical and semi-juridical systems, affected by that, regardless natural and legitimate ownership and selecting related ownership similar to theory of guardian council in 1361, they verdict to emit many of national treasures from national register area. In the absence of individuation and appointment of cultural-historical irreplaceable values, immediate or gradual destruction of these types of buildings are evident. Ruining these monuments is done by jobber men and through neglecting actions, or any acts affected by absence of valuation criterion in platform of legislation. So we can say that there is no buffer between heritage-cultural values and current legal system and their desires. This research tries to answer this question: “what is the role of cultural-historical values of irreplaceable monuments in enacting legislations in private ownership area in Iran and how can extend up safety rule by using values in these types of buildings to general ownership?” Research aims to critically study on regulations in cultural and historic wealth area and stating values in nature of these monuments where without them, rules would be inefficient and repulsive. This research tries to remove irreplaceable cultural-historic wealth from the limits of current ownership rules and balance the opinion of guardian council. The outcome of research is: historic buildings which are belonging to individual private ownership are legitimacy ownership that essentially creates no limits for any specific person. This type of ownership is generated due to proper location or time tool and continuity of this situation during time with keeping location status but should not conflict with natural and experimental right of people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Private Ownership
  • Values of Irreplaceable Monuments
  • Irreplaceable Monuments Ownership
  • Irreplaceable Monuments of Iran

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
آزاد ارمکی، تقی. «فراتحلیل ارزش‌های فرهنگی در ایران». پژوهشنامه جامعه‌شناسی جوانان 1 (1390): 36-13.
احمدی میانجی، میرزاعلی. مالکیت خصوصی در اسلام. تهران: نشر دادگستر، 1392.
ارسطو. سیاست. ترجمة حمید عنایت. تهران: کتاب‌های حبیبی، 1358.
افلاطون. جمهور. ترجمة فؤاد روحانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، 1368.
الطایی، قلی. بحران هویت قومی در ایران. تهران: انتشارات شادگان، 1382.
امینی، منصور و سیّد صادق کاشانی. «احترام به حق مالکیت در حقوق اساسی». فصلنامه تحقیقات حقوقی 79 (1396): 193-171.
بهنود، مسعود. کشته‌شدگان بر سر قدرت. تهران: نشر علم، 1385.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش، 1387.
جمشیدی، سیّد محمدرضا. «ارزش و ارزش‌شناسی». مجلة فرهنگ 4 و 5 (1368): 398-389.
حائری یزدی، مهدی. «حکم و حکومت». مجلة نظریه‌های جنبش سبز 2 (1388): 133-126.
حجت، مهدی. میراث فرهنگی در ایران. تهران: نشر سازمان میراث فرهنگی، 1380.
دوسات، دی‫آنجلیس. راهنمای مطالعه اصولی بناهای تاریخی و علل آسیب‌هایشان. ترجمه بهنام پدرام. اصفهان: سپاهان، 1387.
رجایی، سیّد محمدکاظم. «حقوق مالکیت و راهبردهای تثبیت آن». مجلة معرفت 53 (1389): 65-42.
روسو، ژان ژاک. قرارداد اجتماعی. ترجمة غلامحسین زیرک‫زاده. تهران: شرکت سهامی جهر، 1347.
شادنوش، امیرحسن. دادرسی اداری در حوزة میراث فرهنگی. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1395.
صانعی، پرویز. «حقوق یک پدیدة اجتماعی است». مجلة حقوق امروز 17 (1344): 69-64.
صفایی‫نیا، امید. «هویت فرهنگی چیست؟». 22 فروردین 1390، www.uzbek.irib.ir/persian ‏(25 مرداد 1394).‏
طباطبایی موتمنی، منوچهر. آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
طباطبایی، محمدحسین. اصول فلسفه و روش رئالیسم. تهران: انتشارات صدرا، 1372.
فتاحی، سیّد محسن. میراث فرهنگی بررسی فقهی ـ حقوقی. تهران: پژوهشکده فقه و حقوق، 1393.
فون هایک، فردریش. قواعد و نظم قانون، قانونگذاری و آزادی. ترجمة موسی غنی‫نژاد و مهشید معیری. تهران: دنیای اقتصاد، 1392.
فیلدن، سربرنارد. حفاظت از بناهای تاریخی. ترجمة محمدمهدی هوشیاری. تهران: طحان، 1394.
قانون حفظ آثار ملّی 1309.
قانون مدنی ایران.
قرآن کریم، سوره‫های الرحمن و بقره.
کاتوزیان، ناصر. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران: نشر میزان، 1383.
کانت، ایمانوئل. فلسفة حقوق. ترجمة منوچهر صانعی دره‫بیدی. تهران: نقش و نگار، 1393.
مارکس، کارل. سرمایه (کاپیتال). ترجمة ایرج اسکندری. تهران: نشر کارگری سوسیالیستی، 1353.
محب‫علی، محمدحسن و اصغر مرادی. دوازده درس مرمّت. تهران: سازمان ملّی زمین و مسکن، 1374.
محمودی، سیّد علی. «رابطه اخلاق و سیاست در فلسفه انتقادی کانت، فلسفه اخلاق کانت». مجلة آیین مهر 15 (1387): 28-24.
مدرسی طباطبایی، حسین. زمین در فقه اسلامی. جلد اول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1362.
مطهری، مرتضی. نظری به نظام اقتصادی اسلام. تهران: انتشارات صدرا، 1368.
معین، محمد. فرهنگ واژگان فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1360.
ندایی، رحمان. «بررسی نقض مالکیت خصوصی در حقوق ایران». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گیلان: دانشگاه گیلان، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، 1393.
نصرتی، حسنعلی. «مالکیت زمین در اسلام». پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: مدرسه عالی فقه و معارف اسلامی. مرکز جهاد علوم انسانی، 1368.
یزدانیان، علیرضا، مریم ثقفی و محمود جلالی. «ماهیت تعهد ایمنی و کاربرد آن در مسئولیت مدنی پزشک در حقوق ایران و فرانسه». مجلة پژوهش‌های حقوق تطبیقی 97 (1396): 36-1.
ب) منابع عربی
یزدی، سیّد محمدکاظم. البیع. بیروت: مؤسسه الفکرالاسلامی، 1364.
ج) منابع انگلیسی
Ackerman, Bruce. Private Property and the Constitution. New Haven: Yale University Press, 1977.
Heler, Mishael. “The Boundaries of Private Property.” The Yale Law Journal 108 (1999): 22-34.
Locke, John. Second Treatise of Government. Edited by C.B. MacPherson. Indiana: Hackett, 1980.