ضرورت‌ها و موانع مشروعیت‌بخشی به اتانازی در ایران

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

وکیل دادگستری، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی از دانشگاه پیام نور دامغان

چکیده

اتانازی ازجمله مسائل بحث‌برانگیز در محافل پزشکی و حقوقی دنیاست. این موضوع در رابطه با افراد متقاضی مرگ خودخواسته، به‌ویژه بیماران لاعلاجی است که مشکلات فراوانی را در دوره بیماری تحمل می‌کنند و به ‌دلایلی متقاضی سلب حیات از خویش هستند. برخی از کشورهای دنیا به انواعی از اتانازی جنبة قانونی بخشیده‌اند و برخی نیز برای مرتکبان آن، تخفیف‌های قانونی قائل شده‌اند، اما این رفتار در ایران به رسمیت شناخته نشده و برای آن عنوان مجرمانة قتل عمد وجود دارد. در این پژوهش، ضرورت‌ها و موانع مشروعیت‌بخشی به اتانازی در ایران، با روش توصیفی ـ تحلیلی، موردبررسی قرار گرفت. منابع موردنیاز با روش کتابخانه‌ای جمع‌آوری و تجزیه‌وتحلیل گردید که نهایتاً تسکین درد و رنج بیماران، ویژگی‌های جمعیتی و بحران سالمندی پیش‌ِروی جمعیت ایران، هزینه‌های سنگین نگهداری بیماران و انطباق اتانازی با معنای زندگی و اهداف آفرینش، مهم‌ترین ضرورت‌ها شناخته شد. مهم‌ترین موانع نیز شامل موانع قرآنی و فقهی، موانع حقوقی و حقوق بشری، موانع اخلاقی و عدم‌ِمطالبه و پذیرش اجتماعی گردید. به‌نظر می‌رسد هم‌اکنون موانع مشروعیت‌بخشی به اتانازی در ایران نسبت به ضرورت‌های آن، از قوّت بیشتری برخوردار بوده و غلبه بر آنها به‌آسانی میسر نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Necessities and Barriers to Legalization of Euthanasia in Iran

نویسنده [English]

  • ali nabi
Attorney at law
چکیده [English]

Euthanasia is a contentious issue in medical and legal assemblies. This issue is related to ‎incurable patients who tolerate a lot of problems during the patience period, demanding life ‎deprivation, for some reason. A few countries have legalized some types of euthanasia, and ‎some others have reduced the punishment of perpetrators. But this is not recognized as legal ‎in Iran and it is considered as murder. This research has studied about necessities and barriers ‎to the legalization of euthanasia, by descriptive and analytical method. Required resources ‎were collected and analyzed with the library method. Finally, pain relief of patients, ‎Demographic characteristics and the aging crisis ahead, high cost of maintaining patients, ‎adaptation of euthanasia to the meaning of life and Creation goals were recognized as the ‎most important necessities. The most important Barriers included Quran and jurisprudential, ‎Legal and human rights constraints, ethical limitations and non-demand and social ‎acceptance. It seems that, barriers to legalization of euthanasia in Iran, are stronger than its ‎necessities, and overcoming them is not easy.‎

کلیدواژه‌ها [English]

  • Necessities
  • Barriers
  • Legalization
  • Euthanasia.‎

فهرست منابع

آقابابایی، ناصر. «سنجش نگرش به اتانازی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 5(1) (1390): 70-59.
آقابابایی، ناصر، جواد حاتمی و رضا رستمی. «نقش ویژگی‌های فردی و الگوی قضاوت در نگرش به اتانازی». مجله پرستاری مراقبت ویژه 4(1) (1390): 32-23.
آقاخانی، نوذر، کاظم ایزدی، حسن فرشتیان و ایرج سبحانی. اتانازی به‌مرگی و چالش‌های آن. تهران: انتشارات کندوکاو، 1396.
آهنگران، محمدرسول. «تأملی در فلسفه آفرینش انسان در نظام تربیتی اسلام». مجله فلسفه دین 6 (1387): 61-49.
اصغری مقدم، محمدعلی و ناصر گلک. «نقش راهبردهای مقابله با درد در سازگاری با درد مزمن» مجله دانشور 10 (1384): 23-1.
افضلی، محمدعلی. «کرامت انسانی و اتانازی از منظر اخلاق اسلامی». مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران 78 (1389): 95-83.
افضلی، محمدعلی و رحمت‌اله مرزبند. «اتانازی در تاریخ پزشکی غرب و جهان اسلام». مجله دین و سلامت 1 (1393): 77-65.
باسخا، مهدی، کاظم یاوری، حسین صادقی و علیرضا ناصری. «پیری جمعیت و تهدید بیماری هزینه‫ای بامول در بخش سلامت ایران». فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران 9 (1393): 187-169.
برومند، اکرم، محمدعلی اصغری‌مقدم، محمدرضا شعیری و فاطمه مسگریان. «بررسی نقش تعدیل‌کننده فاجعه‌آمیز کردن درد بر رابطه بین شدّت درد و افکار خودکشی در بیماران درد مزمن». مجله روانشناسی بالینی و شخصیت 10 (1393): 28-17.
پارساپور، علیرضا، احمدرضا همتی‌مقدم، محمدباقر پارساپور و باقر لاریجانی. «اتانازی، تبیین موضوع و تحلیل اخلاقی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 1(4) (1387): 12-1.
پوریانی، محمدحسین. «تحلیل جامعه‌شناختی نظام ارزشی دین اسلام». فصلنامه علمی پژوهشی علوم اسلامی 12 (1387): 74-55.
حجتی، غزاله و امیرعباس علیزمانی. «معنا، غایت و ارزش (بررسی آرای گرت تامسون در باب معنای زندگی)». مجله ادیان و عرفان 43(1) (1389): 55-31.
حسن‌نژاد، نادر. «بررسی نحوه تأمین هزینه‌های درمان بیماران دیابتی بستری در بیمارستان‌ها در انواع بیمه‌های درمانی». فصلنامه بیمارستان 12(3) (1392): 90-83.
خدایار، حسین و حسین‌علی سعدی. «استناد به قاعده اذن برای مشروعیت اتانازی داوطلبانه فعال». فصلنامه فقه پزشکی 2(6-5) (1389): 54-36.
خواجه سروی، غلامرضا و علیرضا اسدی. «نقش روحانیت و روشنفکران دینی در تغییر نگرش عمومی مردم ایران به نهضت حسینی در جریان انقلاب اسلامی». فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی 15 (1387): 53-11.
‏«دنیای اقتصاد». روزنامه دنیای اقتصاد. 29/08/1395. ‏http://donya-e-eqtesad.com/2230‎‏.‏
رستگاری نجف‌آبادی، حجت، مجتبی صداقت، سعیده سعیدی تهرانی و کیارش ارامش. «بررسی نگرش پرستاران بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارتباط با اتانازی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 3(5) (1389): 44-37.
زارع، مجتبی. «مطالعه تطبیقی جرم‌زدایی از قتل ترحم‌آمیز فعال داوطلبانه». فصلنامه حقوق پزشکی 13 (1389): 84-63.
ساریخانی، عادل و مهدی خاقانی اصفهانی. «حق مرگ، کانون چالش اتانازی با فلسفه اخلاق و حقوق بشر». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، دوره چهارم، ویژه‌نامه (1389): 8-1.
ساریخانی، عادل. «قتل ترحّم‌آمیز از دیدگاه فقه جزایی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 2(2) (1388): 46-35.
طاوسیان، علی، مجتبی صداقت و کیارش آرامش. «بررسی نگرش انترن‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارتباط با اتانازی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 3(1) (9-1388): 52-43.
عبادی، حیدرعلی و موسی علوی. «تجارب تیم مراقبت و بیماران سالمند از مفهوم آموزش بیماران سالمند بستری در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی 7(1) (1386): 100-93.
علمی، محمود. «گرایش‌ها و اولویت‌های ارزشی دانشجویان و رابطه آن با طبقه اجتماعی». مجله جامعه‌شناسی کاربردی 34 (1388): 132-107.
فارسی‌نژاد، علیرضا و حامد دژآباد. «فلسفه آفرینش جهان و انسان از دیدگاه قرآن». فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز 30 (1388): 124-103.
فتوکیان، زهرا، مریم عالیخانی، ناهید سلمان یزدی و روح‌انگیز جمشیدی اورک. «بررسی کیفیت زندگی بستگان درجه یک مراقبت‌کننده از بیماران مبتلا به سرطان». نشریه پرستاری ایران 38 (1383): 56-48.
قرآن‌کریم.
محقق داماد، سیّد مصطفی. فقه پزشکی. چاپ دوم. تهران: انتشارات حقوقی، 1391.
محمدیان اردی، علی. «با درد بی‌درمان رشته درد چه کرده‌اند». فصلنامه بیهوشی و درد 4(4) (1393): 2-1.
محمودیان، فرزاد، حسن یوسفی‌منش، مهدی بهنام و محسن کرمی. «بررسی مقایسه‌ای دلایل موافقان و مخالفان اتانازی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 2(3) (1388): 26-17.
مطیع حق‌شناس، نادر. «ابعاد جامعه‌شناختی سالخوردگی جمعیت و چالش سالمندی فعال در ایران». فصلنامه مطالعات جامعه‌شناختی ایران 2 (1390): 147-133.
مقامی، امیر. «اتانازی و حق بر خویش، چالشی در ماهیت حقوق بشر». مجله ایرانی اخلاق و تاریخ پزشکی 1(2) (1387): 26-15.
مقدس، طاهره، مریم مؤمنی، مژگان بقایی و شهرام احمدی. «نگرش پرستاران بخش مراقبت‌های ویژه درمورد اتانازی». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 5(4) (1391): 83-75.
موسوی، زهرا و حامد صفایی‌تبار. «اتانازی، مشروع یا غیرقانونی؟ بررسی تطبیقی اتانازی در حقوق ایران و هلند». مقاله ارائه‌شده در همایش ملّی ایران و چالش‌های حقوقی بین‌المللی، مراغه، 15/12/1393.
میرزمانی، سیّد محمود، محمدتقی حلی‌ساز، احمد سدیدی و اکبر صفری. «مقایسه میزان تأثیر درد بر ابعاد مختلف زندگی سالمندان و افراد مبتلا به درد مزمن». مجله سالمند 7 (1387): 57-48.
میرمحمدصادقی، حسین. «حق مردن یا حق کشته شدن، نگاهی به موضوع قتل‫های ترحم‌آمیز». فصلنامه حقوق پزشکی 13 (1389): 30-11.
میرمحمدصادقی، حسین. جرایم علیه اشخاص. چاپ نوزدهم. تهران: نشر میزان، 1394.
نوربها، رضا. زمینه حقوق جزای عمومی. چاپ بیست و سوم. تهران: انتشارات گنج دانش، 1387.
هاشمی، زهرا، سیّد محمدجواد مرتضوی. «اتانازی از دیدگاه اسلام و اخلاق پزشکی نوین». مجله اخلاق و تاریخ پزشکی 2 (1387): 44-35.
هرندی، محمدجعفر و فاطمه جبارزاده. «بررسی فقهی و حقوقی اتانازی (مرگ از روی ترحم)». فصلنامه فقه و حقوق اسلامی 27 (1391): 54-35.
یداله‌پور، بهروز. «مرگ ترحّم‌آمیز (اتانازی ارادی فعال) از دیدگاه قرآن». مجله علوم پزشکی بابل، دوره 15، ویژه‌نامه 1 (1391): 65-56.
یکتاطلب، شهرزاد، محمدحسین کاوه، فرخنده شریف، مسعود فلاحی خشکناب و پیمان پترام‌فر. «مراقبت از بیماران مبتلا به آلزایمر در خانه سالمندان: تحلیل کیفی». مجله تحقیقات کیفی در علوم سلامت 3 (1391): 253-240.