منطقه پرواز ممنوع در حقوق بین‌الملل با توجه به عملکرد شورای امنیت

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکترای حقوق بین‎الملل دانشگاه تهران

چکیده

در حقوق بین‌الملل معاصر، می‌توان منطقه پرواز ممنوع را به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزارهای حمایتی در مخاصمات مسلحانه داخلی و بین‌المللی دانست. با اهمیت یافتن روزافزون حقوق بشر در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی، جامعه جهانی خواستار واکنش سریع‌تر و قاطع‌تر نهادهای بین‌المللی، به ویژه شورای امنیت در موارد نقض جدی و فاحش این حقوق است. ایجاد مناطق پرواز ممنوع را باید سازوکاری در راستای تحقق موضوع مذکور دانست و برای شناخت و تجزیه و تحلیل نظام حقوقی حاکم بر این مناطق می‌توان از دو سنجۀ مهم حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و رعایت حقوق بین‌الملل بشر و بشردوستانه بهره گرفت. عراق، یوگسلاوی سابق و لیبی از مهم‌ترین مصادیق ایجاد چنین مناطقی به شمار می‌روند. علی‌رغم اینکه ایجاد منطقه پرواز ممنوع درعراق از هیچ‌گونه مبنای صریحی در قطعنامه‌های شورای امنیت برخوردار نبود، اما ایجاد این منطقه بر فراز قلمرو یوگسلاوی سابق و لیبی را باید مستند به قطعنامه‌های شورای امنیت دانست. بررسی مبانی حقوقی ایجاد مناطق پرواز ممنوع و میزان موفقیت و سودمندی چنین اقدامی در حمایت از غیرنظامیان از جمله موضوعاتی هستند که در این مقاله به آنها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

No-Fly Zone in International Law with Respect to Security Council Practice

نویسنده [English]

  • Aghil Mohammadi
چکیده [English]

In contemporary International Law, known as one of the most important protective mechanisms, no-fly zone, in both international and non-international armed conflicts. With the rising importance of human rights in the domestic and international law, the international community calls for quicker and more crucial response of international institutions, particularly the UN Security Council, in the serious and egregious violations of the law . Establishing no-fly zones must be considered in order to fulfillment above mentioned matter, and maintaining international peace and security and respect to human rights and humanitarian international law are important two measures to recognition and analysis the legal system governing on these zones. Iraq, the former Yugoslavia and Libya are among the most important examples of the creation of such areas. However establishing a no fly zone in Iraq had any explicit grounds in Security Council resolutions, but establishing a no fly zone above territories of the former Yugoslavia and Libya must be based on Security Council resolutions. Considering legal basis of establishing no fly zones and the extent of the success and efficiency of this measure in protecting civilians are the issues that are considered in this article.

کلیدواژه‌ها [English]

  • fly zone
  • humanitarian intervention
  • Iraq
  • the former Yugoslavia
  • Libya

مراجع

امین‌زاده، الهام. «مناطق پرواز ممنوع و عملکرد شورای امنیت سازمان ملل متحد.» مجله سیاست خارجی 4 (1378): 1159-1147.
جباری، منصور و جلیل حاضر وظیفه قره باغ. «ارزیابی دکترین مسؤولیت حمایت در بحران دارفور سودان.» فصلنامه راهبرد 58 (1390): 241-217.
حیدری، حمید. توسل به زور در روابط بین المل. تهران: اطلاعات، 1376.
رشیدی‌نژاد، زینب. «موازین و مرزهای مداخله بشردوستانه در رویه‌ شورای امنیت.» مجله حقوقی بین‌المللی 37 (1386): 102-63.
زنگنه، حمید. «حاکمیت و مداخله‌ بشردوستانه.» 16/06/1383، http://www.bashgah.net/fa/ content/show/5589 (17/08/1390).
سرتیپی، حسین. مداخله بشردوستانه از تئوری تا عمل. زیر نظر حسین موسویان. تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1386.
شایگان، فریده. شورای امنیت سازمان ملل متحد و مفهوم صلح و امنیت بین‌المللی. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1380.
عباسی اشلقی، مجید. «مداخله‌ بشردوستانه و اصل عدم مداخله.» مجله‌ اطلاعات سیاسی- اقتصادی 170- 169 (1380): 89-82.
قربان‌نیا، ناصر. حقوق بشر و حقوق بشردوستانه. تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،1387.
کاسسه، آنتونیو. نقش زور در روابط بین‌الملل. ترجمه مرتضی کلانتریان. تهران: نشر آگاه، 1376.
کرمی، جهانگیر. شورای امنیت سازمان ملل متحد و مداخله بشردوستانه. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1375.
موسوی، فضل‌الله و مهدی حاتمی. «مداخله‌ بشردوستانه؛ نقض قاعده یا استثناء سوم». مجله‌ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران 1 (1386): 189-159.
وکیل، امیر ساعد. «وضعیت دارفور و غزه؛ میدان آزمون نظریه مسؤولیت حمایت.» فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست 32 (1390): 453-412.
Arnison, Nancy D. “International Law and Non-Intervention: When do Humanitarian Concerns Supersede Sovereignty?”. The Fletcher Forum, Sais Review, A Journal of International Affairs 13:1 (1993): 199-212.
Boileau, Alain E. “To the suburbs of Baghdad: Clintons Extension of the Southern Iraqi no-fly zone”. ILSA J. Int’l & Comp. L 3:875 (1997): 876-894.
Greenwood, Christopher, “Is there a right of humanitarian intervention”, the world today 49 (1993): 34-40.
Holzgrefe, J.L. “The humanitarian intervention debate”, In Humanitarian intervention, Ethical, Legal andPolitical Dilemmas, edited by J. L. Holzgrefe and Robert O. Keohane, 15-59. United Kingdom: Cambridge University Press, 2003.
Jeremiah Gertler et al. “No fly zones: Strategic, operational and legal considerations for congress” (Congressional Research Service, May 3, 2013):1-13.
McIlmail, Timothy P, “No fly zones: the Imposition and Enforcement of Air Exclusion Regimes over Bosnia and Iraq”, Loy. L.A. Int’l & Comp. L.J 17:35 (1994):35-83.
Schmitt, Michael N, “clipped Wings: Effective and legal no-fly zone rules of engagement”, Loy. L.A. Int’l & Comp. L.J, vol.20: 727, 1998, pp.727-789.
Schmitt, Michael N. “Wings over Libya: the no-fly zone in legal perspective”. The Yale journal of international law 36 (2011): 45-58.
Shinoda, Hideaki. Re-Examining Sovereignty: from classical Theory to the Global Age. New York: ST. Martin’s press, 2000.
Silliman, Scott L. “the Iraqi Quagmire: Enforcing the no-fly zones”, the England Law Review 36:4 (2002): 767-773.
Teson, Fernando R. “The Liberal Case in Humanitarian Intervention”,In Humanitarian intervention, Ethical, Legal and Political Dilemmas, edited by J. L. Holzgrefe and Robert O. Keohane, 93-129, United Kingdom: Cambridge University Press, 2003.
Teson, Fernando R. Humanitarian Intervention: An Inquiry into Law and Morality. 2nd Ed. Dobbs ferry, NY: Transnational Publishers, 1997.
Documents:
Black, Ian. “Gaddafi Threatens Retaliation in Mediterranean as UN Passes Resolution”. The Guardian March 18, 2011, www.guardian.co.uk/world/2011/mar/17/gaddafi-retaliation-mediterranean-libya-no-fly-zone.
Gordon, Michael R. “Bush Backs A plan on combat flights in Bosnia Airspace”. N.Y Times, October 2, 1992.
International Law Commission. “Yearbook of the United Nations”.New York and Geneva, United Nations, 1991.
Kinzer, Stephen. “Croatian Aid Staggered by Steady refugee pace”. N.Y Times, August 30, 1992.
Lewis, Paul. “UN Bans flights in Bosnia but is silent on Enforcement”. N.Y Times, October 10, 1992.
The international commission on intervention and state sovereignty (ICISS). “The responsibility to protection”, Ottawa, Canada: the International Development Research Centre, 2001,
UN Security Council, S/RES/1970, 26 Feb 2011.
UN Security Council, S/RES/1973, 17 Mar 2011.
UN Security Council, S/RES/678, 29 Nov 1990.
UN Security Council, S/RES/686, 2 Mar 1991.
UN Security Council, S/RES/713, 25 Sep 1991.
UN Security Council, S/RES/770, (United Nations, 13 Aug 1992), pmbl.
UN Security Council, S/RES/781, 9 Oct 1992.
UN Security Council, S/RES/786, 10 Nov 1992.
United Nations, Press Release SG/SM/13454, March 18, 2011.
پژوهشهای حقوقی
دوره 15، شماره 29
خرداد 1395
صفحه 217-244

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار