تحلیلی بر تفسیر شورای نگهبان از قوانین آزمایشی در سه لایحۀ «تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری»، «امور گمرکی» و «تجارت»

نویسنده

دانشجوی دکترای حقوق عمومی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند.

چکیده

بند نخست اصل 85 قانون اساسی ایران با شرایطی از جمله «موارد ضروری» و «بعضی از قوانین» تقنین آزمایشی را تجویز نموده است؛ شیوه‏ای از قانونگذاری که قیود آن تا پیش از نظر  مورخ  1389/10/28 شورای نگهبان در خصوص لایحه «تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری» مورد استفاده شورا قرار نگرفته و این نهاد، تشخیص مجلس در موضوع «موارد ضروری تصویب قوانین آزمایشی» را پذیرفته بود؛ امّا شورا با نظر مذکور که در لوایح «امور گمرکی» (نظر 1390/2/15) و «تجارت» (نظر 1391/2/24) نیز تکرار شد، تفسیر این مهم را در صلاحیت خود و تشخیص مجلس را در چهارچوب «مغایرت با اصل 85» رد نموده است. نظری که در این نوشتار در گستره مبانی تقنین آزمایشی و کارویژه شورای نگهبان در این مورد، با تأکید بر لایحه دیوان عدالت اداری مورد واکاوی قرار گرفته و برآیند نهایی نگارنده از رویکرد تفسیری شورا نسبت به تقنین آزمایشی در این سه لایحه، مغایرت با کارویژه دادرسی اساسی این نهاد و ورود به مصلحت ‏اندیشی تقنینی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis on interpretation of guardian council about Experimental Laws in three bills of “organization and procedure of Court of Administrative Justice”, “customs affairs” and “commercial”

نویسنده [English]

  • Vahid Agah
چکیده [English]

The first paragraph of principle 85 of constitution of Islamic Republic of Iran has prescribed experimental legislation with some conditions such as “necessary points” and “some rules”. A method of legislation that its clauses were not used by the council until the opinion of guardian council on 18/1/2011 concerning the act of “Court of Administrative Justice” and this council had accepted opinion of parliament about essential cases for approval of experimental laws. However the council has repeated this issue in acts of “customs affairs” (opinion dated 5/5/2011) and “commercial” (opinion dated 13/5/2012) and again has rejected opinion of parliament. The idea mentioned in this writing in the field of basics of experimental legislation, function of guardian council in this regard and act of Court of Administrative Justice. To conclude, the final result of article is that interpretation of guardian council about experimental legislation in 3 bills that said, in contradiction to the function of this council.

کلیدواژه‌ها [English]

  • principle 85 of constitution
  • recognizing the necessary
  • experimental legislation
  • function of guardian council
منابع فارسی
1.کتاب‏ها
1. آقایی، محب‏ الله. بررسی تطبیقی آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ایران و شورای دولتی فرانسه. تهران: جاودانه ـ جنگل، 1389.
2. انوری، حسن. فرهنگ بزرگ سخن. ج 1. تهران: سخن، 1381.
3. تسخیری، محمدعلی. در پرتو قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (توضیح مبانی و شرح الزامات قانون)، مترجم. محمد سپهری. تهران، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، 1385).
4. حیدری، مسعود. شورای دولتی: مطالعه تطبیقی در دادرسی اداری. تهران: دانشگاه تهران، 1347.
5. داعی الاسلام، سیّدمحمدعلی. فرهنگ نظام. ج 1. تهران: دانش، چاپ دوم، 1362.
6. دهخدا، علی ‏اکبر. فرهنگ متوسط دهخدا. ج 1، تهران: دانشگاه تهران، 1385.
7. رضایی‏ زاده، محمدجواد، محاکم اداری فرانسه و صلاحیت آنها در رسیدگی به دعاوی اداری، تهران: مدیریت، 1384.
8. صدری افشار، غلامحسین و دیگران. فرهنگ فارسی، ج 1، تهران: فرهنگ معاصر، 1388.
9. طباطبایی مؤتمنی، منوچهر. حقوق اداری تطبیقی: حاکمیت قانون و دادرسی اداری تطبیقی در چند کشور بزرگ. تهران: سمت، چاپ دوم، 1387.
10. محمدی همدانی، اصغر، مجموعه کامل آراء هیأت عمومی دیوان عدالت اداری. 15 جلد. تهران: جنگل ـ جاودانه، چاپ اول، 1361-1388.
11. مدنی، سیّدجلال‏الدین. حقوق اساسی در جمهوری اسلامی ایران. جلد 3 (قوه مقننه). تهران: سروش، چاپ دوم، 1369.
12. مرکز تحقیقات شورای نگهبان، مجموعه نظریات شورای نگهبان در مورد مصوبات مجلس شورای اسلامی دوره چهارم (خرداد 1371 تا خرداد 1375). تهران: دادگستر، 1385.
13. مهرپور، حسین. مختصر حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دادگستر، 1387.
14. مهرپور، حسین. مجموعه نظریات شورای نگهبان (دورۀ اول از تیرماه 1359 تا تیرماه 1365). ج 1. تهران: دادگستر، 1387.
 
2. مقالهها
1. آگاه، وحید. «جستاری بر مبانی نظری تقنین آزمایشی». مجله پژوهشهای حقوقی 19(1390): 265-304.
2. بهادری جهرمی، علی و سیّد حجت‏ الله علم‏ الهدی. «صلاحیت شورای نگهبان در تشخیص ضرورت تفویض قانونگذاری به کمیسیون‏های داخلی (اصل 85 قانون اساسی)، گزارش کارشناسی مرکز پژوهش‏های مجلس» 11026 (1390).
3. کاتوزیان، ناصر. «نقدی تحلیلی بر پیش نویس قانون اساسی» در: گامی به سوی عدالت (مجموعه مقالات). ج 1. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1378.
4. منصوریان، ناصرعلی و وحید آگاه. «جایگاه قوانین آزمایشی در حقوق عمومی ایران». مجله تحقیقات حقوقی 55 (1390): 365-434.
3. قوانین
1. قانون اساسی.
2. قانون آیین‏نامه داخلی مجلس مصوب 1378/7/18.
3. قانون اصول تشکیلات عدلیه و محاضر شرعیه و حکام صلحیه مصوب 21 رجب 1329 هـ . ق. کمیسیون عدلیه.
 
4. نظرهای شورای نگهبان
1. نظر م/2706 در تاریخ 1360/4/3.
2. نظر 2934 در تاریخ 1360/4/23.
3. نظر 3967 در تاریخ 1371/7/12.
4. نظر 89/30/41230 در تاریخ 1389/10/28.
5. نظر 90/30/42200 در تاریخ 1390/2/18
6. نظر 90/30/43213 در تاریخ 1390/5/25
7. نظر 90/30/44477 در تاریخ 1390/8/19.
8. نظر 91/30/46695 در تاریخ 1391/2/24.
 
منابع فرانسه
1. Chevallier, Jacques,“Les Lois Expérimentales Le Cas Francias” in: Charles – Albert Morand, Évaluation Législative Et Lois Expérimentales, (Séminaire en valais, crans sur - Sierre, 7-9 Octobre 1992), Universitaires D’Aix – Marseille, 1993.