مفهوم نمایندگی در مجلس اول

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشجوی دکترای تاریخ حقوق عمومی، دانشگاه اکس مارسی 3، فرانسه

چکیده

مفهوم نمایندگی برای نخستین‌بار در مجلس اول پدیدار شد. این مفهوم پیش از مشروطیت از جمله مفاهیم مخاطره‌آمیزی بود که مشروطه‌خواهان درباره آن تنها در پرده گفتگو می‌کردند. پس از مشروطیت آنگاه که حق و سهمی برای افراد اهالی مملکت در تصویب و نظارت امور عموم شناخته شد، نظام جدید ناگزیر باید راهی برای جامه تحقق پوشاندن به این حق و سهم می‌گشود. نمایندگی مفهومی بود که جایگاه تازه افراد اهالی مملکت را صورت تحقق می‌بخشید. چون جمع شدن تمام نفوس در یکجا ممکن نبود، از این جهت مقرر شد تا نمایندگانی برای هر طبقه در هر ولایت برگزیده شود. نمایندگان اگرچه با انتخابات صنفی و طبقاتی وارد مجلس شدند اما هیچ‌گاه خود را نماینده صنف و شهر خود نخوانند. بلکه از همان آغاز خود را «وکیل از جانب سی کرور نفوس» و «وکیل تمام مملکت» گفتند. مفهوم نمایندگی هر چند در مشروطیت با واژه وکالت در حقوق شرع معرفی شده است، اما این همانندی تنها اشترک لفظی بوده است و هر یک محتوا و موضوع متفاوتی داشته‌اند. در نوشته پیش رو فرایند پدیدار شدن این مفهوم و فاصله گرفتن تدریجی آن از وکالت در حقوق خصوصی را، در گفتگوهای نمایندگان مجلس اول، نشان خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of Representation in the First Assembly (Mashruteh)

نویسنده [English]

  • Seyed Naser Soltani
چکیده [English]

Initially, the concept of “Representative” emerged in the first Assembly. Prior to the Constitutionalism era, the concept was considered as a precarious notion which constitutionalists argued on the notion just behind closed doors. In the post Constitutionalism era, when the right and role of Iranian citizens in law-making and monitoring of public affairs were recognized, with no alternative, the new system was compelled to furnish the way for realization of the right and role of the citizens. Representative was a concept that realized the new status of Iranian citizens. It was decided to elect representatives of each group in every province due to inconvenience of summon up all the citizens. Although elected by class and trade group election, the representatives decline to assume their selves as the representatives of their relevant city or trade group. In the beginning, they presumed their selves as the “delegate of 15 million people” and “representative of the entire nation”. Despite the fact that the concept of “Representative” in Constitutionalism era was introduced through the notion of “Representation” in the context of Islamic religious law, but the resemblance was merely a literal intersection, though each of them contained non-identical content and subject. Considering the discussions of representatives of the first Assembly, the process of “Representative” notion emergence and its progressive separation with the concept of “Representation” in private law will be examined in the present paper.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Representative
  • First Assembly
  • Mashruteh
  • Separation of Powers
  • Constitution
  • Constitutionalism
آرنت،‌هانا، انقلاب.
آرین‌پور، یحیی، از صبا تا نیما، ج 1، زوّار، 1372.
احیاء المله، رسائل.
پروتست رؤسای مذهب جعفری حضرات آیات الله نجف اشرف به کنفرانس حکمیت لاهه»، به نقل از صور اسرافیل، سال دوم، ش 3، 5.
تاریخ بیداری، ج 1.
تاریخ بیداری، ج 2.
ثقه‌الاسلام تبریزی، نامه‌های تبریز، از ثقه الاسلام به مستشار الدوله (در روزگار مشروطیت)، به کوشش ایرج افشار، نشر و پژوهش فروزان روز، چاپ اول، 1378.
ثقه‌الاسلام، مجمل حوادث یومیه مشروطه.
حیات یحیی، ج 2.
خاطرات و نامه‌های خصوصی میرزا فضلعلی آقا تبریزی، به کوشش غلامحسین میرزاصالح، تهران، طرح نو، 1372.
روزنامه انجمن تبریز، سال اول، ش 113.
روزنامه انجمن تبریز، سال اول، ش 132.
روزنامه انجمن تبریز، سال اول، ش 30.
روزنامه انجمن تبریز، سال اول، ش 71 و ش 77 و 78؛ سال دوم، ش 11 و 13.
روزنامه انجمن تبریز، سال اول، ش 71.
سلطانی، سیدناصر، «سوگندهای سیاسی در دوران مشروطه‌خواهی»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 1389، ش 276.
سلطانی، سیدناصر، «سوگندهای محمدعلی شاه؛ ضمانت اجرای قانون اساسی در مجلس اول»، مهرنامه، ش 2.
سلطانی، سیدناصر، «نقدی بر روش تدوین مذاکرات مجلس اول»، تاریخ معاصر، ش 45.
«سؤال‌هایی دائر به مشروطیت»، در رسائل مشروطیت.
سیاستنامه خراسانی.
شریف کاشانی، محمد مهدی، واقعات اتفاقیه در روزگار، ج 1.
شریف کاشانی، محمد مهدی، واقعات اتفاقیه در روزگار، نشر تاریخ ایران، 1362.
صور اسرافیل، ش 18.
صوراسرافیل، سال دوم، ش 2.
فروغی، محمدعلی، حقوق اساسی یعنی آداب مشروطیت دول، به کوشش علی‌اصغر حقدار، تهران، کویر، 1382.
کسروی، احمد، تاریخ مشروطه،
محلاتی، اسماعیل، «اللئالی المربوطه فی وجوب المشروطه» در رسائل مشروطیت.
مذاکرات مجلس اول، به کوشش غلامحسین میرزاصالح، تهران، مازیار، چاپ نخست، 1384.
مکتوب از پطروسکی داغستان»، صور اسرافیل، ش 24.
نامه‌های تبریز، از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، به کوشش ایرج افشار، نشر و پژوهش فروزان روز، چاپ اول، 1378.
نائینی، تنبیه الامه و تنزیه المله، با مقدمه و توضیحات سید محمود طالقانی
نوایی، عبدالحسین، «جریان گشایش اولین مجلس شورای ملی»، در مشروطه‌خواهی ایرانیان، به کوشش ناصر تکمیل همایون.
همایون کاتوزیان، محمدعلی، دولت و جامعه در ایران، نشر مرکز، چاپ دوم، 1380.
همدانی، ابوالقاسم ناصرالملک، «یادداشت‌های ناصر الملک راجع به وقایع صدر مشروطیت ایران»، در:دو رساله درباره مشروطیت، به اهتمام عبدالحسین و روزبه زرین‌کوب، انتشارات سازمان اسناد ملی ایران، چاپ اول، 1380.
Avril, P., et G.J., Droit parlementaire.
Avril, Pierre, “Note sur les origines de la représentation” in La Représentation, dir. François d’Arcy, Economica, Paris, 1985.
Bentham, J., Constitutional Code, Vol. I, Oxford, 1983.
Böckenförde, E.W., «Démocratie et représentation: pour une critique du débat contemporaine», in Le droit, l’Etat et la constitution démocratique, trad. Fr. par O. Jouanjan, Bruylant, 2000.
Burke, Edmund, “Speech to the electors of Bristol, The 3D of November, 1774”, in The Works of the Right Honourable Edmund Burke, Vol. II, London, 2005.
Burns, J.H., Histoire de la pensée politique moderne 1450-1700, PUF, coll., Léviathan, Paris, 1997.
Chrimes, S.B., English Constitutional History, Oxford UP, 1978.
Constant, B., «De la liberté des Anciens comparée à celle des Modernes», in Ecrits politiques, Gallimard, 1997.
Friedrich Carl, J., La démocratie constitutionnelle, trad. Fr., PUF, Paris, 1958.
Jaume, Lucien, Hobbes et l’Etat représentatif moderne, PUF, 1986.
Léviathan
Madison, «Federalist 10», The Federalist Papers.
Manin, Bernard, Principes du gouvernement représentatif, 1995, rééd. Flammarion, coll. «Champs», 1996.
Mill, John Stuart, Representative government, trad. Fr.
P. Avril et J. Gicquel, Droit parlementaire.
Pitkin, H.F., The concept of Representation, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, London, 1972.
Pitkin, H.P., “Representation” in Political innovation and conceptual change, Cambridge University Press, 1989.
Pitkin, H.P., Representation.
Sartori, Giovanni, “Representation: Representational systems”, International encyclopedia of the social science, trad. Fr., in Théorie de la démocratie, Paris, 1973.
Sartori, Giovanni, «Representation: Representational systems», International encyclopedia of the social science, trad. Fr., in Théorie de la démocratie, Paris, 1973.
Schmitt, Carl, Théorie de la constitution.
Weber, Max, Économie et société, trad. Fr., vol: 1, 1995.
Wood, Gordon S., The Creation of the American Republic, 1776-1787, trad. Fr., Paris, 1991.