اصول حاکم بر تعارض ادلّه اثبات دعوا در امور مدنی

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشجوی دوره دکترای حقوق خصوصی دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تعارض ادلّه اثبات دعوا یکی از موضوعات مبتلا‌به و کاربردی در نظام حقوقی هر کشور می‌باشد. موضوع اصلی که در این مقاله باید مورد بررسی قرار گیرد آن است که به عنوان مثال در تعارض کارشناسی با شهادت شهود، در تعارض شهادت با تحقیق محلی و یا در تعارض سند با کارشناسی کدامیک دارای ارزش اثباتی بیشتر و در نتیجه مقدم می‌باشد. به همین ترتیب هر یک از ادلّه اثبات دعوا ممکن است در تعارض با دلیل دیگر قرار گیرد. مهمترین هدف این مقاله، یافتن راه‌حلی قاعده‌مند در خصوص تعارض ادلّه اثبات دعوا در امور مدنی می‌باشد. در راستای نیل به این هدف ابتدا ادلّه اثبات دعوا را به دو دسته دلایل قانونی و دلیل اقناعی تقسیم نموده و سپس با ملاک قرار دادن شرایط چهارگانه تحقق تعارض،(یعنی وجود حداقل دو دلیل، تنافی و تکذیب یکدیگر، وحدت موضوع و حجیت فی‌النفسه)، در نهایت قواعد و راه‌حلهایی ارائه گردیده که با توجه به آنها، می‌توان به بررسی تعارض هر یک از دلایل نُه‌گانه با ادلّه دیگر پرداخت. با دستیابی به این قواعد، در بسیاری از مواردی که در آنها ظاهراً تعارض وجود دارد، مشخص می‌گردد که در واقع تعارض مستقر وجود نداشته و به سهولت می‌توان راه‌حل آنها را پیدا نمود. همچنین در مواردی که بین دو دلیل تعارض مستقر و واقعی وجود داشته باشد، با استفاده از اصول و قواعد ارائه شده در این مقاله، می‌توان دلیل دارای ارزش اثباتی بیشتر و مقدم را تشخیص داد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Principles of Conflict of Evidences

نویسنده [English]

  • Rahman Amrevani
چکیده [English]

Conflict of evidence is one of the main and useful subjects at legal system of any countries. The main question which must be considered in this article, is for example in the situation of conflict between expert opinion and testimony, or conflict of testimony and hearsay or conflict of document and expert opinion, which one has more probative value and as a result will be taken priority. The main purpose of this article is to find a formula solution as to the Conflict of evidence in civil action. For this purpose first of all the evidence has been divided into legal evidence and persuasive and next by regarding to the necessary condition of contradiction, namely existence of at least two evidence, mutual incompatibility and rebut each other, unity of matters and probative validity, finally some rules and solution has been propounded through which we can solve the problems of contradiction between evidence. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Conflict of Evidence
  • probative value
  • Probative Power
  • Persuasive Evidence
  • Legal Evidence
السنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید، ج 2، داراحیا التراث العربی، بیروت.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 6.انتشارات اسلامیه، تهران، چاپ یازدهم از دوره جدید، 1385.
انصاری، شیخ مرتضی، فرائد الاصول، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، بیروت، 1991 (1411 قمری).
بندرچی، محمدرضا، «ارزش سند رسمی»، مجله دادرسی، شماره 41، آذر و دی 1382.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، انتشارات گنج دانش، تهران، چاپ یازدهم، 1380.
خوانساری، محمد، دوره مختصر منطق صوری، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ یازدهم، تهران، 1373.
خویی، سید ابوالقاسم، مصباح الاصول،ج 3، نشر داوری، قم، 1314 ه‍. ق.
دیانی، عبدالرسول، «ترتیب دلایل بین مستندات حکم قاضی»، مجله دادرسی، شماره 31، فروردین و اردیبهشت 1381
دهخدا، علی اکبر، دوره چهارده جلدی لغت‌نامه دهخدا، ج 4، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول از دوره جدید، پاییز 1372.
شمس، عبدالله، آیین دادرسی مدنی، ج 3، انتشارات دراک، چاپ ششم، تابستان 1385.
شهید اول، اللمعه الدمشقیه، ج 3، دار احیا التراث العربی، بیروت، چاپ دوم، 1403 قمری (1983 میلادی).
صدر، سید محمد باقر، علم اصول، ترجمه نصرالله حکمت، انتشارات امیرکبیر، تهران، چاپ دوم، 1364.
عاملی، شیخ حر، وسایل الشیعه، ج 18، دار احیا التراث العربی، بیروت، کتاب قضا.
علامه مظفر، اصول فقه، ترجمه غرویان، محسن و شیروانی، دکتر علی، انتشارات دارالفکر، قم، چاپ اول، زمستان 1384.
قربانی، فرج‌الله، مجموعه آراء وحدت رویه دیوان عالی کشور (جزایی)، انتشارات فردوسی، تهران، چاپ پنجم، 1386.
کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، ج 1 و 2، نشر میزان، تهران، چاپ چهارم، بهار 1385.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، ج 2، شرکت سهامی انتشار، تهران، چاپ سوم، تابستان 1372.
محقق حلی، شرایع الاسلام، ج 2، انتشارات استقلال، تهران، چاپ سوم، 1370 شمسی(1412 قمری).
محقق داماد، سید مصطفی، مباحثی از اصول فقه، ج 3، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران، چاپ سوم، زمستان 1383.
محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ بیست و هفتم، 1385.