قطعنامه 1929 شورای امنیت: بازنمایی نبرد حق و قدرت درجهان نامتحد

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

مسؤول دپارتمان دانشگاهیان مجمع جهانی صلح اسلامی

چکیده

 قطعنامه 1929 شورای امنیت، پرده‌ای دیگر از نبرد سنتی حق و قدرت در نظام بین‌المللی است؛ نبردی که هشت سال از رسیدگیهای شورای حکام و پنج سال از دستورکار شورای امنیت را عینیت بخشیده و هر از چندگاهی در قالب گزارش مدیرکل، بیانیه رئیس، قطعنامه شورای حکام و یا شورای امنیت چهره حقوق وضعی به خود گرفته، بازتولید این نبرد را محملی برای تکاپوی دو جریان حفظ/وضع قواعد حقوقی قرار داده است؛ جریانی که چون طرفین آن را قدرتهای هسته‌ای (و متحدین) و دولتهای غیرهسته‌ای تشکیل می‌دهند، خود به پهنه‌ای برای تقابل شدید تفکرهای سیاسی معاصر دولتی در باب نظم بانی/ نظم‌سازی؛ حفظ ساختار/ساختارشکنی، حفظ وضع موجود/عادلانه‌سازی روابط بین‌المللی تبدیل شده است.
تحلیل نقطه‌ای و جزئی قطعنامه 1929 شورای امنیت، هرچند نتایجی ملموس‌تر و کاربردی در پی دارد اما قاصر از تولید راهبرد است. در این نوشتار، به قرار دادن این مصداق در گستره کلان تعارض منافع دودسته از دولتها (امریکا و سه دولت اروپایی عضو گروه 6 به نمایندگی قدرتها؛[1] و ایران به نمایندگی جهان سوم غیرهسته‌ای)،[2] چرایی مفاد این قطعنامه و مواضع ایران را قابلیت درک راهبردی بخشیده است. صد البته که این نوشتار تنها متضمن محورهایی موجز و انتخابی از این سند پردامنه و پیچیده است.



[1]. اینکه از دو قدرت هسته‌ای چین و روسیه نامی به میان نیامده، مبتنی بر این دیدگاه است که سیاست هسته‌ای آنها دارای پایه‌هایی متفاوت از چهار دولت دیگر گروه 6 بوده، حضور آنها در نظام پذیرش قطعنامه‌های هسته‌ای علل پیچیده‌ای دارد که الزاماً موجد همراهی‌شان با تفاسیر امریکا و دیگران از حقوق هسته‌ای نیست.


[2]. به نظر می‌رسد که هرچند این قطعنامه ناظر بر مورد ایران است اما مواضع ایران در خصوص حقوق هسته‌ای (حداقل در پرخی ابعاد) باعث نگرانی و نقطه نظر سایر دولتهای غیرهسته‌ای نیز هست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Resolution 1929 of the Security Council: The Challenges of the Power and the Right in a Divided world

نویسنده [English]

  • Nader Saed
اساسنامه آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای
دوپویی، پیر ماری، «قواعد بنیادین حقوق بین‌المللی کیفری و قواعد آمره»، ترجمه دکتر سیدعلی هنجنی، مجله حقوقی، ش 33، 1384.
زمانی، سیدقاسم و سیدحسین سادات میدانی، «عملکرد شورای امنیت در پرونده هسته‌ای ایران: از ارجاع تا تحریم»، مجله پژوهشهای حقوقی، ش 10، 1385.
ژانرو، مونیک شمیلیله، بشریت و حاکمیتها: سیری در حقوق بین‌الملل، ترجمه دکتر مرتضی کلانتریان، تهران، آگه، 82.
ساعد، نادر، «تأملی بر اصل رضائی بودن پذیرش معاهدات در آیینه تحولات بین‌المللی خلع سلاح و کنترل تسلیحات»، مجله حقوقی، ش 32، بهار- تابستان 1384.
ضیائی بیگدلی، محمدرضا و همکاران، آراء و نظریات مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری، جلد اول، تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، 1387.
عسکری، محمود، «شاخصهای قدرت منطقه‌ای»، راهبرد دفاعی، ش 18، زمستان 1386.
قطعنامه‌های شورای امنیت: سال 2006: دو قطعنامه (1696 و 1737)؛ سال 2007: یک قطعنامه (1747)؛ سال 2008: دو قطعنامه (1803 و 1835)؛ سال 2009: قطعنامه 1887؛ سال 2010: یک قطعنامه (1929). قطعنامه 1887.
مدافعات آقای دکتر محمد مصدق و آقای پروفسور رولن در دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه راجع به اثبات عدم صلاحیت دیوان مزبور در رسیدگی به موضوع ملی شدن صنعت نفت در ایران از 19 خرداد تا 2 تیر 1331، مترجم نامشخص، انتشارات زبرجد، بی‌تا، ص 3.
مقدم، جعفر، و بهمن فلاحت‌راد، «مروری بر مقررات پروتکل الحاقی و خلاصه‌ای از نحوه اجرای آن در جمهوری اسلامی ایران»، در: سیدحسین موسویان (گردآورنده)، پروتکل الحاقی و راهبرد جمهوری اسلامی ایران، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک، 1386، صص 313-263.
ممتاز، جمشید، «پرونده هسته‌ای ایران و نظام عدم اشاعه سلاحهای هسته‌ای»، متن سخنرانی در مرکز مطالعات عالی بین‌المللی، دانشگاه تهران، 14 اردیبهشت 1388.
ممتاز، جمشید، «تحریم اقتصادی و حقوق بین‌الملل»، در ایران و حقوق بین‌الملل، تهران، دادگستر، 1376.
موافقتنامه پادمانی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، مصوب 1352.
نقدی‌نژاد، حسن و امیرمحمد سوری، «جنگ سرد جدید»، سیاست دفاعی، ش 62، بهار 1387، صص 167-141.