تفسیر قضائی‌ قانون‌ اساسی‌ در رویـه‌ دیـوان‌ عـدالت‌ اداری‌

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

مدیر گروه مطالعات و پژوهشهای حقوق عمومی در اداره کل پژوهش ریاست جمهوری

چکیده

تبعیت‌ از قانون‌ و مسؤولیت‌ در صورت‌ عدول‌ از آن‌، خمیرمایه‌ حاکمیت‌ مردمی‌ است‌. در نظم‌ حقوقی‌ مبتنی‌ بر پوزیتیویسم‌، برای‌ تنظیم‌ طولی‌ روابط‌ بین‌ قواعد حقوقی‌، آئینی‌ بر پایه‌ اصل‌ چینش‌ هرمی‌ شکل‌ پدیدار شده‌ است‌ تا تضمین‌ همسازی‌ قواعد مادون‌ با قواعد مافوق میسر گردد. در سیستم‌ حقوقی‌ کشورمان‌ نیز بسان‌ هر سیستم‌ دیگر، چنین‌ سلسله‌ مراتبی‌ مورد توجه‌ بوده‌ و برای‌ ایفای‌ مسؤولیت‌ تضمین‌ آن‌ نیز مراجع‌ مختلفی‌ پیش‌بینی‌ شده‌ است‌، از جمله‌ اینکه‌ نظارت‌ بر مصوبات‌ قوه‌ مجریه‌ به‌ مراجعی‌ پنجگانه‌ سپرده‌ شده‌ است‌. در این‌ نوشتار، نقش‌ دیوان‌ عدالت‌ اداری‌ در این‌ خصوص‌ مورد تحلیل‌ قرار می‌گیرد. فارغ‌ از تشریح‌ آئین‌ و نحوه‌ ایفای‌ این‌ نظارت‌ توسط‌ دیوان‌ مذکور،آنچه‌ موضوع‌ اصلی‌ دنبال‌ شده‌ در این‌ مقاله‌ است‌، تفسیر قضائی‌ قانون‌ اساسی‌ به‌ عنوان‌ ابزاری‌ در تضمین‌ چینش‌ طولی‌ مذکور است‌. رویه‌ دیوان‌ نشان‌ می‌دهد که‌ نه‌ تنها تفسیر قانون‌ اساسی‌، اشتغال‌ قضات‌ اداری‌ و قضائی‌ است‌ بلکه‌ دیوان‌ می‌تواند بدین‌ طریق‌ ضامن‌ برتری‌ قانون‌ اساسی‌ بر مصوبات‌ قوه‌ مجریه‌ و مجموعه‌ دستگاه‌ اداری‌ کشور باشد و حتی‌ به‌ عنوان‌ مجرایی‌ برای‌ توسعه‌ تدریجی‌ حقوق عمومی‌ از طریق‌ رویه‌ قضائی‌ اداری‌ نقش‌آفرینی‌ نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Judicial Interpretation of the Iranian Constitution and the Practice of the Administrative Court of Justice

نویسنده [English]

  • Parvaneh Tila
چکیده [English]

In the Iranian law as any other written legal system, the Constitution is the highest source of laws and therefore any contradictory laws would be void and illegal. In order to guarantee the respect of superior rules or laws by the regulations adopted by the Executive power, several legal supervisions have been established. This article analyzes the role of the Iranian Court of Administrative Justice (CAJ) (Divan -e- Edalat -e- Edari) in this way. The author believes that interpretative function is not only through the formal interpretation by the Iranian Guardian Council (Shora -ye- Negahban) but also through the jurisprudence i.e., practice of (at least, administrative) judges and Judicial power. The practice of the CAJ emphasizes its judicial interpretation of the Constitution and insists on the supremacy of the Constitution.