دور باطل تصویب عوارض در شوراها و ابطال در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری: کاوشی در نظارت قضایی بر توسعه شهری مغایر با حق مالکیت مردم (1394-1388)

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند، ایران

چکیده

یکی از صلاحیت‌های شوراهای شهر، وضع عوارض است و مصوبات شوراها به دلیل شناسایی در منبع مقررات حقوق، مطابق اصل 170 قانون اساسی، در هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، قابل ابطالند. امری که در این پژوهش، طی سال‌های 1388 تا 1394 از منظر لحاظ نمودن حق بر مالکیت اشخاص با ملاک قانونی بودن اخذ عوارض نقدی و غیرنقدی توسط نمایندگان محلی حکومت، در صدور آرای ابطالی، بررسی و نتیجه، آن شد که دیوان در دفاع از حق بر مالکیت با معیارهای پیش‌گفته، در حد ابطال مصوبات شوراها، موفق بوده، اما تا جایگاه «احقاق حقوق» مذکور در اصل 173 قانون اساسی، فاصله دارد. همچنین برای رفع کاستی‌های دیوان در این خصوص پیشنهاد می‌شود: در بعد رویه، با استفاده از ظرفیت قسمت دوم ماده 13 قانون دیوان، ابطال مقررات محدودکننده حق بر مالکیت، به زمان تصویب، تسری یابد و تصویب مجدد مصوبه ابطالی نیز، عدم اجرا، تلقی و از همان ضمانت‌اجراها برخوردار شود. در بعد تقنین نیز، در کنار اصلاح مواد 13 و 92 قانون دیوان، برای داشتن نصی صریح در این زمینه، نظر به مشغله اداری و قضایی رئیس دیوان؛ دادستان اداری، حداقل در سطح هیئت عمومی در جهت حمایت از حق‌ها و آزادی‌های مردم، پیش‌بینی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Vicious Cycle of Enacting Local Duties in City Councils and Revocation in Court of Administrative Justice Judges Council: Discussion of Judicial Supervision on Urban Development in Contradiction with the Right to Property of People (2009-2016)

نویسندگان [English]

  • Vahid Agah 1
  • Mohammad Nabi Boorboori 2
1 Assistant Professor of Public Law at Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran
2 L.L.MA in Public Law, Department of Public and International Law, Damavand Branch, Islamic Azad University, Damavand, Iran
چکیده [English]

One of the main duties of city council is enacting local duties and according to 170th principle of the Constitution, the resolutions of city council due to recognition as regulation, may be voidable in court of administrative justice judges council. This issue is examined from viewpoint of regarding ownership right of people with legitimacy of receiving cash and non-cash local duties by local agents of government from 2009 to 2016 and issuing void judgments and it was concluded that, court of administrative justice was successful for defending ownership right based on previous criterions for revocating the resolutions of city councils; nevertheless, it is very far away from status of “adjudication” as mentioned in 173th principle of The Constitution. In order to solve the shortages of court of administrative justice the following recommendations are offered: From viewpoint of precedent, by using the capacity of second part of article 13 of law of court of administrative justice, revocation the regulation limiting the right to property shall be extended to time of revoke, and re-confirmation of voided resolution recognize non-performance, and shall have the same sanctions. From viewpoint of legislation, it is recommended first, amendment articles 13 and 92 of law of court of administrative justice in order to obtain clear text. Second, from viewpoint of administrative and judicial busy work of chief of court of administrative justice, to refer to administrative prosecutor’s office at level of judge’s council for supporting freedoms and rights of people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Right to Property
  • Court of Administrative Justice Judges Council
  • Revocation the Regulations
  • Local Duties
  • City Council
الف) کتاب‌ها
آگاه، وحید. حقوق بنیادین و اصول حقوق عمومی در رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری (1388-1360). تهران: جنگل، 1389.
رستمی، ولی. مالیه عمومی. تهران: میزان، 1390.
عباسی، بیژن. حقوق بشر و آزادی‌های بنیادین. تهران: دادگستر،1390.
کاتوزیان، ناصر. توجیه و نقد رویه قضایی. تهران: میزان، 1386.
کاتوزیان، ناصر. دوره مقدماتی حقوق مدنی: اموال و مالکیت. تهران: میزان، 1392.
منور، محمد. اسرارالتوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید. به تصحیح ذبیح‌اله صفا. تهران: امیرکبیر، 1348.
مولابیگی، غلامرضا. صلاحیت و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری. تهران: جنگل ـ جاودانه، 1394.
ب) مقاله‌ها
آگاه، وحید. «تأملی انتقادی بر لایحه آیین دادرسی دیوان عدالت اداری». پژوهشهای حقوقی 16 (1388): 425-401.
قاسمی حامد، عباس. «عوارض محلی» در اندیشه‌های حقوق اداری (مجموعه مقالات اهدایی به استاد دکتر منوچهر موتمنی طباطبایی)، به اهتمام محمد جلالی و محمدرضا ویژه. تهران: مجد، 1392
کراوزه، کاترینا. حق بر مالکیت. ترجمه علی کمالی در حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (گزیده مقالات به انضمام اسناد)، 199 و 209. تهران: مجد، 1391،
ویژه، محمدرضا، وحید آگاه. «کاوشی انتقادی در لایحه تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری». پژوهش حقوق عمومی 38 (1391): 161-121.
ج) اسناد
اعلامیه اسلامی حقوق بشر (اعلامیه قاهره).
اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 10 دسامبر 1948.
کنوانسیون اروپایی حقوق بشر.
منشور آفریقایی حقوق بشر و ملت، مصوب 1981.
میثاق حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مصوب 1966.
میثاق حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966.
د) قوانین
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
قانون اصلاح قانون تأسیس شرکت سهامی خاص پایانه‎های عمومی وسایل نقلیه باربری مصوب 1374‏.
قانون اصلاح موادی از قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و چگونگی برقراری و وصول عوارض و سایر وجوه از تولیدکنندگان کالا، ارائه‌دهندگان خدمات و کالاهای وارداتی مصوب 1381.
قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات مصوب 1387 مجلس و 1388 مجمع تشخیص مصلحت نظام.
قانون برنامه چهارم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1383.
قانون برنامه سوم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 1378.
قانون بودجه سال 1377 کل کشور مصوب 1376.
قانون بودجه سال 1378 کل کشور مصوب 1377.
قانون پولی و بانکی کشور مصوب 1351.
قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مصوب 1351.
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1390 مجلس و 1392 مجمع تشخیص مصلحت نظام.
قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375.
قانون تعیین وضعیت املاک واقع در طرح‏های دولتی و شهرداری‌ها مصوب 1367.
قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 1380.
قانون ثبت اسناد و املاک کشور مصوب 1310.
قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی مصوب 1389.
قانون زمین شهری مصوب 1366.
قانون سازمان برق ایران مصوب 1346.
قانون شهرداری مصوب 1334.
قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387.
قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366.
قانون مدنی.
هـ) نظریات تفسیری شورای نگهبان
نظریه 80/21/1279 مورخ 1380/2/18.
نظریه 83/30/9486 مورخ 1383/11/17.
و) دادنامه‌های هیئت عمومی دیوان عدالت اداری
دادنامه 111 مورخ 1392/2/23.
دادنامه 1116 مورخ 1394/9/24.
دادنامه 116 مورخ 1392/2/23.
دادنامه 1202 مورخ 1394/10/22.
دادنامه 1203 مورخ 1394/10/22.
دادنامه 1204 مورخ 1394/10/22.
دادنامه 1214 مورخ 1394/10/29.
دادنامه 1215 مورخ 1394/12/3.
دادنامه 1228 مورخ 1394/11/5.
دادنامه 1229 مورخ 1394/12/3.
دادنامه 1231 مورخ 1394/12/3.
‏دادنامه 1232 مورخ 1394/11/6.
دادنامه 1259 مورخ 1394/11/20.
دادنامه 1263 مورخ 1394/11/20.
دادنامه 1269 مورخ 1394/12/4.
دادنامه 1270 مورخ 1394/11/27.
دادنامه 1310 مورخ 1394/12/18.
دادنامه 1311 مورخ 1394/12/18.
دادنامه 1312 مورخ 1394/12/18.
دادنامه 1481 و 1480، 1479، 1478، 1477 مورخ 1386/12/12.
دادنامه 1527-1501 مورخ 1393/9/24.
دادنامه 1528 مورخ 1393/9/24.
دادنامه 1529 مورخ 1393/9/24.
دادنامه 1530 مورخ 1393/9/24.
دادنامه 1775-1763 مورخ 1393/10/15.
دادنامه 1848 مورخ 1393/11/13.
دادنامه 1958 مورخ 1393/12/11.
دادنامه‎ 197 مورخ 1380/6/18.
دادنامه 198 مورخ 1392/3/20.
دادنامه 218 مورخ 1387/4/9.
دادنامه 220 مورخ 1391/4/26.
دادنامه 275 مورخ 1391/5/16.
دادنامه 294 الی 307 و 334 و 336 مورخ 1394/5/16.
دادنامه 304 مورخ 1386/5/4.
دادنامه 333 مورخ 1390/8/9.
دادنامه 336 مورخ 1390/8/9.
دادنامه 344 مورخ 1388/4/21.
دادنامه 361 مورخ 1382/9/9.
دادنامه 381 مورخ 1390/9/7.
دادنامه 383 مورخ 1392/6/4.
دادنامه 39 مورخ 1392/1/26.
دادنامه 393 مورخ 1389/9/29.
دادنامه 407-406 مورخ 1387/6/3.
دادنامه 427 مورخ 1392/7/1.
دادنامه 454 مورخ 1392/7/15.
دادنامه 459 مورخ 1389/10/209.
دادنامه 492 مورخ 1389/11/4.
دادنامه 533 مورخ 1392/8/13.
دادنامه 551 مورخ 1392/8/20.
دادنامه 564 مورخ 1390/12/8.
دادنامه 604 مورخ 1389/12/16.
دادنامه 717 مورخ 1391/10/11.
دادنامه 724 الی 759 مورخ 1391/10/11.
دادنامه 770 مورخ 1391/10/18.
دادنامه 771 مورخ 1391/10/18.
دادنامه 799 مورخ 1391/11/2.
دادنامه 816 الی 836 مورخ 1394/6/31.
دادنامه 186/88، 187 مورخ 1388/2/27.
دادنامه 880 مورخ 1394/7/21.
دادنامه 881 مورخ 1394/7/21.
دادنامه 882 مورخ 1394/8/18.
دادنامه 88-66 مورخ 1392/2/2.
دادنامه 2/89 مورخ 1389/1/16.
دادنامه 921-923 مورخ 1392/11/28.
دادنامه 923 الی 939 مورخ 1394/7/28.
دادنامه 935 مورخ 1386/9/4.
دادنامه 964 مورخ 1386/9/11.
دادنامه 97 الی 100 مورخ 1392/2/16.
دادنامه 977 مورخ 1394/8/5.