مبنا و حدود مسؤولیت مدنی پیمانکار

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق خصوصی، مدرس دانشگاه

2 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار گروه فقه و حقوق، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران

چکیده

اصل کلی بر این است، زیانی که به اشخاص (حقیقی و حقوقی) وارد می‌شود باید توسط فرد خاطی جبران شود ولی همیشه اینگونه نیست و استثنائاتی دیده می‌شود، مانند مسؤولیت مدنی پیمانکار که در مواردی از مصادیق ناشی از فعل غیر و برخلاف اصل است. در حقوق ما نظریاتی پیمانکار را مسؤول جبران خسارت وارده به زیان‌دیده می‌داند، از جمله نظریه تقصیر، خطر، تضمین حق و نظریه نمایندگی (البته با اضافه نمودن قیودی در مورد کارفرمایان و پیمانکاران) که طرفدارانی بیش از سایر نظریه‌ها دارند، این نظریات که از حقوق غرب تقلید شده است در کنار قواعد فقهی همچون اتلاف، تسبیب و لاضرر، مبانی حقوقی و فقهی مسؤولیت پیمانکار را تشکیل می‌دهند. پیمانکاری عقدی است در چارچوب ماده 10 قانون مدنی که از ماده 2 قانون مدنی سوئیس و ماده 6 قانون مدنی فرانسه اقتباس شده است، و حدود مسؤولیت طرفین از جمله پیمانکار در آن، باید در چارچوب قوانینی باشد که در زمینه پیمانکاری تدوین یافته‌اند، از این رو در این مقاله سعی شده است با بهره‌گیری از نظرات اساتید صاحب‌نظر در زمینه مسؤولیت مدنی و پیمانکاری و حقوقدانان کشورهای دیگر، در مورد مسؤولیت مدنی پیمانکار، در حدود قوانین و مقررات مربوط به پیمان و شرایط عمومی آن و آیین‌نامه‌های مربوط به پیمانکاری و قانون مسؤولیت مدنی و سایر مقررات مرتبط بحث شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Basis and Extent of Civil Liability of the Contractor

نویسندگان [English]

  • Shahram Karimi Tazehkand 1
  • Mahmoud Erfani 2
  • Javad Vahedi Zadeh 3
1 M.A in Private Law and Lecturer in University
2 Ph.D. Professor in Faculty of Law, Tehran University, Tehran, Iran
3 Ph.D. Department of Islamic Law and Jurisprudence, Ardabil Branch Islamic Azad University, Ardabil, Iran
چکیده [English]

The general principle is that the damage is introduced to persons (real or legal) must be compensated by an infringer. These exceptions are not always, in some cases the responsibility of the contractor to civil liability is examples doe to others act and arising from such action contrary to this principle. In our legal theories; the contractor is responsible to compensate for damages suffered, Among these theories can be cited as blamed theory, risks, and constraints ensure the representation theory (but by adding clauses about employers and contractors) of employer and contractor. The fans are more obscure than the other theories, these theories has been taken from the western law beside of jurisprudential rules such as loss, wastage, causality, non – loss, form contractor responsibility legal and jurisprudent basics. Conjugal contract is a contract under Article 10 of the Civil Code, in Article 2 of the Swiss Civil Code and Article 6 of the French Civil Code has been adopted. Responsibility of the parties to the contract should be included in the legislation stands, have been developed in the area of contract, Therefore, this article is trying with benefiting from professors Comments with views about civil responsibility and contract and also jurists of other countries and about rules and regulations related to contract and civil responsibility law relating to the Convention on civil liability contractor general conditions related is discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contractor
  • Civil Responsibility
  • General Conditions of Contract
  • Contractor Safety
الف) منابع فارسی
آرتیدار، طیبه. «مسؤولیت مدنی کارفرما موضوع ماده 12 قانون مسئوولیت مدنی». پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق، 1370.
اباذری فومشی، منصور. اصول تنظیم قراردادهای پیمانکاری. ویرایش اول. تهران: انتشاران خرسندی، 1387.
ابوالحمد، عبدالحمید. حقوق اداری ایران. ویرایش چهارم. تهران: انتشارات توس، 1370.
اتحاد، علی مراد. دانستنی‌های حرفه پیمانکاری. ویرایش چهاردهم، تهران: انتشارات فدک ایساتیس، 1388.
احمدوند، ولی‌الله. «مطالعه تطبیقی مسئوولیت مدنی کارفرما در سیستم حقوقی ایران و انگلیس». مجله دانشکده علوم انسانی 61 (1384)، 46-7.
استوار سنگری، کوروش. حقوق تأمین اجتماعی. ویرایش اول. تهران: نشر میزان، 1384.
اسماعیلی هریسی، ابراهیم. شرح حقوقی پیمان. تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1379.
اسماعیلی هریسی، ابراهیم. مبانی حقوق پیمان. ویرایش چهاردهم. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1387.
امامی، سید حسن. حقوق مدنی. جلد اول. ویرایش بیست و هفتم. تهران: انتشارات اسلامیه، 1386.
بابایی، ایرج. «مبنای مسؤلیت کارفرمایان در ماده 12 قانون مسؤولیت مدنی». مجله پژوهش حقوق و سیاست 5 (1380): 38-14.
بازگیر، یدالله. منتخب آرای دیوان عالی کشور در قراردادها. ویرایش دوم. تهران: انتشارات فردوسی، 1384.
بروجردی، سید حسین. منابع فقه شیعه. ویرایش اول. ترجمه و تحقیق احمد اسماعیل‌تبار، احمدرضا حسینی، محمدحسین مهوری. تهران: انتشارات فرهنگ سبز، 1387.
بشیری، عباس، علی‌اکبر براتی دارانی و محمد احمدوند. مجموعه قراردادهای مدرن. جلد 4. چاپ اول. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1392.
بشیری، عباس، مریم پوررحیم. روابط، حوادث، قرارداد و دعاوی کارگر، کارفرما و کارگاه در حقوق کاربردی ایران. ویرایش دوم. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1391.
بهنام، علی. «بیمه مسؤولیت مدنی کارفرما ناشی از عمل کارگر». پایان‌نامه کارشناسی ارشد پیوسته، رشته معارف اسلامی و حقوق، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، 1384. 
پاکدامن، رضا. اصول تنظیم قراردادهای بین‌المللی پیمانکاری صنعتی. ویرایش دوم. تهران: انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران، 1385.
جعفرزاده، علی. دوره حقوق مدنی: الزامات بدون قرارداد و ضمان قهری. ویرایش اول. تهران: انتشارات جنگل، 1390.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. وسیط در ترمینولوژی حقوق. ویرایش چهارم. تهران: نشر گنج دانش، 1390.
حجتی اشرفی، غلامرضا. مجموعه کامل قوانین و مقررات محشای مالی، محاسباتی. ویرایش یازدهم. تهران: انتشارات گنج دانش، 1390.
حسینی‌نژاد، حسینقلی. مسؤولیت مدنی. ویرایش اول. تهران: انتشارات مجد، 1389.
حکمت‌نیا، محمود. مسؤولیت مدنی در فقه امامیه: مبانی و ساختار. ویرایش دوم. قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۹.
خدابخشی، عبدالله. جبران خسارت کارگران در نظام مسئوولیت مدنی. ویرایش اول. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1389.
خزائلی، محمد. «مسؤولیت مدنی ناشی از عمل کارگر». مجله دفتر حقوقی خدمات بین‌الملل (1369).
دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه. حرف «م» (بخش دوم): 6. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1337.
روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران. www.Rooznamehrasmi.ir
ره‌پیک، حسن. حقوق مسؤولیت مدنی و جبران‌ها. ویرایش هفتم. تهران: انتشارات خرسندی، 1389.
شاه‌بیگیان، پونه. کتاب جامع حرفه پیمانکاری برای پیمانکاران موفق. ویرایش اول. تهران: نشر مقدس (پارسه نو)، 1389.
صفایی، سید حسین، حبیب‌الله رحیمی. مسؤولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). ویرایش اول. تهران: انتشارات سمت، 1389.
طباطبائی مؤتمنی، منوچهر. حقوق اداری. ویرایش سیزدهم. تهران: انتشارات سمت، 1386.
عبانیا، رسول وحید. دانستنی‌های روابط و حوادث کار. ویرایش اول. تهران: انتشارات جاودانه ـ جنگل، 1390.
عراقی، سید عزت‌الله. حقوق کار (1). ویرایش ششم. تهران: انتشارات سمت، 1385.
عرفانی، محمود. حقوق تجارت. جلد چهارم. ویرایش اول. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1388.
عرفانی، محمود. مجموعه کامل محشای قانون تجارت ایران. ویرایش سوم. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1389.
غمامی، مجید. قابلیت پیش‌بینی ضرر در مسؤولیت مدنی. ویرایش اول. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1383.
قاسم‌زاده، سید مرتضی. اصول قراردادها و تعهدات. ویرایش دوازدهم. تهران: نشر دادگستر، 1388. 
قاسم‌زاده، سید مرتضی. مبانی مسئوولیت مدنی. ویرایش پنجم. تهران: نشر میزان، 1387.
قشقایی، محمدحسین. قانون کار در نظم حقوقی کنونی. ویرایش اول. تهران: انتشارات مذاکره، 1389.
قشقایی، محمدحسین. مجموعه کامل قوانین و مقررات کار و تأمین اجتماعی. ویرایش اول. تهران، نشرمذکری، 1390.
کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی: الزامات خارج از قرارداد (مسؤولیت مدنی). جلد اول. ویرایش یازدهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1391.
کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی: الزامات خارج از قرارداد (مسؤولیت مدنی). جلد دوم. ویرایش دهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1391.
کاتوزیان، ناصر. دوره حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها. دوره 5 جلدی. ویرایش هشتم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1388.
کاتوزیان، ناصر. دوره مقدماتی حقوق مدنی: وقایع حقوقی. ویرایش چهاردهم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
کاتوزیان، ناصر. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. ویرایش بیستم. تهران: نشر میزان، 1387.
کاتوزیان، ناصر، دوره مقدماتی حقوق مدنی: اعمال حقوقی (قرارداد ـ ایقاع). ویرایش سیزدهم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
لایق، مهدی. حقوق مهندسی مسئوولیت مدنی و کیفری مهندسان. ویرایش اول. تهران: انتشارات جنگل، 1390.
لطفی، اسدالله. قواعد فقه مدنی. ویرایش ششم. تهران: انتشارات سمت، 1387.
لوراسا، میشل. مسؤولیت مدنی. ویرایش اول. ترجمه محمد اشتری. تهران: نشر حقوقدان، 1375.
محقق داماد، سید مصطفی. قواعد فقه (بخش مدنی 1). ویرایش هشتم. تهران: انتشارات سمت، 1388.
محمدی، ابوالحسن. قواعد فقه. ویرایش یازدهم. تهران: نشر میزان، 1389.
معین، محمد. فرهنگ فارسی (سه‌جلدی). جلد اول. ویرایش چهارم. تهران: انتشارات ادنا، 1386.
موحدیان، غلامرضا. حقوق کار. ویرایش اول. تهران: انتشارات فکرسازان، 1381.
نعیمی، عمران، محمدرضا جوان جعفری، حمید فدایی جویباری، محسن قاسمی، احمد رضوانی مفرد، مهدی رشوند بوکانی، زهرا جعفری، نسرین طباطبایی حصاری. قانون تأمین اجتماعی در نظم حقوقی کنونی. ویرایش اول. تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه، 1389.
نیایش‌گهر، ابوالفضل. «بررسی تعهدات پیمانکار در قبال کارفرما و اشخاص ثالث». پایان‌نامه کارشناسی ارشد پیوسته، رشته حقوق خصوصی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع)، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، 1383.
هداوند، مهدی، مرتضی نجابت‌خواه. نظام حقوقی رسیدگی به تخلفات کارگر و کارفرما. ویرایش اول تهران: انتشارات جنگل، 1390
هینزی، جیمی. قراردادهای ساختمانی. ترجمه محمدتقی بانکی. تهران: انتشارات اطلاعات، 1377.
ب) منابع عربی
شیخ طوسی، المبسوط فی فقه الامامیه. جلد 7. تهران: نشر کتابخانه مرتضویه، 1351.
کلینی، محمد بن یعقوب، کافی. جلد پنجم. ویرایش سوم. بیروت: دارالصعب، دارالتعارف، 1401 ق.
موسوی بجنوردی، سید حسن. القواعد الفقهیه. جلد دوم. قم: مؤسسه اسماعیلیان، بی‌تا. 
موسوی خمینی، سید روح‌الله. تحریرالوسیله. جلد دوم. قم: مؤسسه دارالعلم، بی‌تا.
موسوی خمینی، سید روح‌الله. رسائل. قم: مؤسسه اسماعیلیان، بی‌تا.
نجفی، محمدحسن بن باقر (صاحب‌جواهر). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. جلد 27. بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1981 م.
ج) منابع انگلیسی
Bell, John, Sophie Boyron, Simon Whittaker. Principles of French Law. Oxford: Oxford University Press, 1998.
Erfani, Mahmoud. Introduction to Business Law in Iran. 3rd Ed. Tehran: Jungle Publication, 2010.