آثار شرط سقوط یا کاهش مسئولیت در حقوق ایران با نگاهی به نظام حقوقی انگلستان

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دکترای حقوق خصوصی، استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

در این مقاله آثار شرط سقوط یا کاهش مسئولیت، در رابطه بین طرفین قرارداد و همچنین تأثیر آن در رابطه با اشخاص ثالث بررسی شده است. این دسته از شروط، جز درمواردی‌که به‌دلیل مغایرت با نظم عمومی باطل هستند، مسئولیت قراردادی عامل زیان را کاهش داده یا منتفی می‌سازند. همچنین این شروط می‌توانند بر مسئولیت قهری نیز تأثیرگذار باشند، مشروط بر اینکه صراحتاً تقصیر موردِنظر را دربرگیرند و مغایرتی نیز با قواعد آمره نداشته باشند؛ دیدگاهی که در حقوق انگلستان نیز موردِپذیرش قرار گرفته است. در ارتباط با اشخاص ثالث نیز عامل زیانی که جانشین مشروط‌له در قرارداد شده است، می‌تواند برمبنای نظریه «تعهد به نفع ثالث» و یا «قائم‌مقامی» درمقابل زیان‌دیده، به‌شرط عدم‌ِمسئولیت استناد نماید. شرط عدم‌ِمسئولیت، باید در برابر شخص ثالثی که جز با استناد به قرارداد نمی‌تواند تقصیر مدیون را ثابت کند، نیز قابل‌ِاستناد باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effects of the Disclaimer or Limitation of Liability Clauses in Iranian Law with a Review in the English Legal System

نویسندگان [English]

  • Hojjat Mobayen 1
  • Amin Amirhosseini 2
1 Ph.D. in Private Law, Assistant Professor, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 Ph.D. Student of Private Law, Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

In this article we will study effects of the clause for eliminate or reduce liability in relations between two parties, and also with third parties. This type of clause reduces or eliminates contractual liability of the agent of damage, except in cases of violation of public order that this clause will be considered invalid. These clauses are effective in the tortious liability, provided that the clause is expressly encompassed the fault and does not violate a jus cogens; this theory has been accepted also in the English Law. In relation to the third parties, the agent of damage who is the successor in the contract, could reliance on the exclusion clause against the aggrieved party, based on the theory of “Third-party beneficiary” or “subrogation”. The exclusion clause should be reliable on against third parties who can't prove the fault of the agent of damage, except by reference to the contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contract Liability
  • Tortious Liability
  • Exclusion Clause
  • Public Order

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
ایزانلو، محسن. شروط محدودکننده و ساقط‌کننده مسئولیت در قراردادها. چاپ سوم. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1390.
ایزانلو، محسن و حسن پاک‌طینت. «مطالعه ماهوی و آیین دادرسی جمع و انتخاب مسئولیت قهری و قراردادی نسبت به طرفین قرارداد». فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران 42(1) (1391): 87-67.
بهرامی احمدی، حمید. ضمان قهری و مسئولیت مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1389.
بهرامی احمدی، حمید. مسئولیت مدنی. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1390.
جعفری‌تبار، حسن. مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا. چاپ اول. تهران: نشر دادگستر، 1375.
شهیدی، مهدی. آثار قراردادها و تعهدات. چاپ دوم. تهران: نشر مؤسسه علمی فرهنگی مجد، 1382.
شیروی، عبدالحسین. «تقاضای اجرای قرارداد، توسط ذی‌نفع ثالث در حقوق کامن‌لو با تأکید بر حقوق انگلستان، آمریکا و استرالیا». مجله اندیشه­های حقوقی 8 (1384): 36-5.
صفایی، سیّد حسین. دوره مقدماتی حقوق مدنی. جلد دوم. تهران: مؤسسه عالی حسابداری، 1351.
صفایی، سیّد حسین و حبیب‌الله رحیمی. مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). چاپ اول. تهران: انتشارات سمت، 1389.
فرجی، حمید. دلالی در حقوق ایران، تحلیل مسئولیت مدنی دلال. چاپ اول. تهران: انتشارات خرسندی، 1386.
کاتوزیان، ناصر. «اثر قراردادها در مسئولیت مدنی». مجله حقوقی دادگستری 20(4) (1357): 48-32.
کاتوزیان، ناصر. الزام‌های خارج از قرارداد، ضمان قهری و مسئولیت مدنی. جلد اول. چاپ هشتم. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1386.
کاتوزیان، ناصر. وقایع حقوقی. چاپ ششم، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1382.
مبیّن، حجت. نظریه قابلیت استناد در مبانی مسئولیت مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، 1390.
محقق داماد، سیّد مصطفی. قواعد فقه (بخش مدنی). جلد اول. چاپ 37. تهران: نشر مؤسسه علوم اسلامی، 1391.
 
ب) منابع عربی
انصاری، شیخ مرتضی. کتاب المکاسب. جلد سوم. چاپ پنجم. قم: نشر مجمع الفکر الاسلامی، 1425 هـ. ق.
حسینی المراغی، میر عبدالفتاح بن علی. العناوین. جلد دوم. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1418 هـ. ق.
ج) منابع خارجی
Byron Hilley, Edgar. The Interrelationship of Tort and Contract in French Law. Reprint Edition. Atlanta: Emory University Law School, Emory University, 1956.
Cooke, John. Law of Tort. 9th Ed. London: Longman, 2001.
Deakin, Simon, Angus Johnston & Basil Markesinis. Markesinis and Deakin's Tort Law. 6th Ed. Oxford: Oxford University Press, 2008.
Demogue, René. Traite des Obligations en Général, T. 5. Paris: Librairie Arthur Rousseau, 1925.
Dugdale, M.A. and B.A. Bel. Professional Negligence. London: University of Bristol, 1982.
Harpwood, Vivienne. Principles of Tort Law. 7th Ed. London: Sweet and Maxwell, 1994.
Le Tourneau, Philippe et Loïc Cadiet. Droit de la Responsabilité et des Contrats. Paris: Dalloz, 2002.
Le Tourneau, Philippe et Loïc Cadiet. Droit de la Responsabilité et des Contrats. Paris: Dalloz, 2002.
Mazeaud, (Henri, Léon et Jean), François Chabas et M. de. Juglart. Leçons de Droit Civil, Obligations, T. 2. 8e éd. Paris: Dalloz, 1991.
Nicholas, Edward & Murray H. Wright. “The Collision of Tort and Contract in the Construction Industry”. Journal of University of Richmond Law Review Vol. 21: 457 (1987): 457-487.
Starck, Boris; Henri Roland et Laurent Boyer. Obligations. Vol. 2. Contrat.4em éd. Paris: Litec, 1993.
Treitel, Guenter Heinz. Law of Contract. 9th Ed. London: Sweet and Maxwell, 1995.
Viney, Geneviève. Traité de Droit Civil, Introduction à la Responsabilité. 2em éd. Paris: L.G.D.J., 1995.
Whittaker, Simon. “Privity of Contract and Tort of Negligence; Future Directions.” Oxford Journal of Legal Studies, 16(2) (1996): 191-230.