موجبات و موارد توسل به پاسخ‌های غیرکیفری به‌جای پاسخ‌های کیفری در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی، مدرس دانشگاه، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران

2 دکترای حقوق کیفری و جرم‌شناسی، عضو هیئت علمی، گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران

چکیده

بررسی تاریخ تحوّل حقوق کیفری حکایت از این دارد که همواره پاسخ‌های کیفری (مجازات‌ها) مدّنظر قانونگذاران جوامع مختلف بوده، اما به‌مرور زمان نقش این مجازات‌ها درزمینة کیفرشناختی کم‌رنگ شده و بر الگوی جایگزینی از نوع پاسخ‌های غیرکیفری تأکید شده است، به‌نحوی‌که مقام قضایی بایستی علاوه‌بر جرم و مجازات، به مجرم و شخصیت، موقعیت مادی، خانوادگی یا اجتماعی توجه خاص نموده و دراین‌راستا به مجازات‌های جایگزین کیفر و علی‌الخصوص پاسخ‌های غیرکیفری بذل و عنایت ویژه داشته باشد. اهمیت این موضوع نیز در بند 6 ماده 81 قانون تعقیبات جنایی مصوب 1958 فرانسه و مواد 40 الی 95 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مدّنظر قانونگذار قرار گرفته است. مقاله حاضر تلاشی است که به‌منظور تبیین جایگاه «پاسخ‌های غیرکیفری به‌جای پاسخ‌های کیفری» صورت پذیرفته است. در این مقاله، ضمن معرفی و بررسی مبانی ناظر به پاسخ‌های صدرالاشاره و موجبات و موارد توسل به آن، ثابت می‌شود که پاسخ‌های غیرکیفری در حقیقت ابزاری برای استفاده از اقداماتی است که می‌تواند روند اصلاح مجرمان را سرعت بخشد و درنهایت نتیجه‌گیری می‌گردد که درصورتی این پاسخ‌ها مفید خواهند بود که تدابیر لازم مبنی‌بر فرهنگ‌سازی مناسب در جامعه و محاکم صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Causes and the Uses of Non-Criminal Responses instead of Answering Criminal (Punishment) of the Penal Code, Adopted in 1392

نویسندگان [English]

  • Ramin Alizadeh 1
  • Mohammad Ali Jahed 2
1 Ph.D. in Criminal Law & Criminology, University Lecturer, Department of Law, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Ardabil, Iran
2 Dr. Mohammad Ali Jahed Ph.D. in Criminal Law & Criminology, Faculty Member, Department of Law, Islamic Azad University, Ardabil Branch, Ardabil, Iran
چکیده [English]

So that the judicial authorities should also crime and punishment, the offender and character, financial position, and in this regard special attention to the family or community punishment and in particular the call for non-criminal penalties alternative is paying special attention. The importance of this issue in paragraph 6 of Article 81 of the Law criminal prosecution 1958 France and Articles 40 to 95 of the penal code legislation was approved in 1392 is considered. This article is an attempt to establish the position of “non-criminal responses instead of answering criminal” has been done. If the decision is that the responses would be appropriate culture necessary measures to be carried out in the community and the courts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Punishment
  • Non-Criminal Responses
  • The Right to Not Punish
  • Rehabilitate
  • Punishment Restitution

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
آلبرشت، هانس یورگ. ازدحام در زندان‌ها. ترجمه حسین غلامی. چاپ اول. تهران: انتشارات میزان، 1395.
اردبیلی، محمدعلی. حقوق جزای عمومی. جلد سوم. چاپ سوم. تهران: انتشارات میزان، 1393.
ایولاسال، ژان. «جایگزین سلب آزادی و برآورد ترازنامه آنها در حقوق فرانسه». ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی. مجله تحقیقات حقوقی 31 و 32 (1379): 282-271.
آقائی، بهمن. فرهنگ حقوقی بهمن. چاپ پنجم. تهران: انتشارات گنج دانش، 1392.
بابایی، غلامی، میثم محمدعلی. «مهم‌ترین جلوه‌های کیفرزدایی در قانون جدید مجازات اسلامی». پژوهش‌نامه اندیشه‌های حقوقی 3 (1391): 80-59.
بانک اطلاعات نشریات کشور. www.magiran.com.
بکاریا، سزار. رساله جرایم و مجازات‌ها. ترجمه دکتر محمدعلی اردبیلی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات میزان، 1385.
بولک، برنار. کیفرشناسی. ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی. چاپ هفتم. تهران: انتشارات مجد، 1386.
پایگاه مجلات تخصصی نور. www.noormags.ir.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش، 1382.
جمعی از نویسندگان. علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری). چاپ سوم. تهران: انتشارات سمت، 1389.
دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه. جلد اول. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
رستمی، هادی. «جرم‌انگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکننده آزادی در نظریه لیبرال». پژوهشنامه حقوق کیفری 5(1) (1393): 81-55.
رفیعی، محمدتقی. فرهنگ حقوقی مجد. چاپ چهارم. تهران: انتشارات مجد، 1383.
زهر، هوارد. کتاب کوچک عدالت ترمیمی. ترجمه دکتر حسین غلامی. تهران: انتشارات مجد، 1393.
سامانه مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی. www.lawresearchmagazine.ir
ساولانی، اسماعیل. حقوق جزای عمومی. چاپ سوم. تهران: انتشارات میزان، 1392.
صانعی، پرویز. حقوق جزای عمومی. چاپ اول. تهران: انتشارات طرح نو، 1382.
صفاری، علی. کیفرشناسی. چاپ بیست و هشتم. تهران: انتشارات جنگل، 1394.
عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید. تهران: انتشارات امیرکبیر، 1363.
غلامی، حسین. تقریرات درسی کیفرشناسی. دوره دکتری تخصصی، اردبیل: دانشگاه آزاد اردبیل، 1395.
غلامی، حسین. تکرار جرم (بررسی حقوقی ـ جرم‌شناختی). چاپ سوم. تهران: انتشارات میزان، 1393.
غلامی، حسین. عدالت ترمیمی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سمت، 1393.
غلامی، حسین. کیفرشناسی. چاپ اول. تهران: انتشارات میزان، 1395.
قوانین (معاونت آموزش دادگستری استان تهران). www.ghavanin.ir.
گلدوزیان، ایرج. بایسته‌های حقوق جزای عمومی (3-2-1). چاپ هفدهم. تهران: انتشارات میزان، 1388.
گلدوزیان، ایرج. محشای قانون مجازات اسلامی. چاپ سوم. تهران: انتشارات مجد، 1393.
مصلحی، مهرداد. فرهنگ حقوقی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات قلم، 1388.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. «تلاش‌های بین‌المللی و قانونگذاری ایران برای تمدید موارد اعمال مجازات سالب آزادی». فصلنامه مدرس (علوم انسانی) 9 (1377): 28-2.
نوربها، رضا. زمینه حقوق جزای عمومی. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش، 1384.
نیکبخت، سارا. کیفرشناسی. چاپ اول. تهران: انتشارات کتاب آوا، 1393.
والهی، حمید، سیّد رضا احسان‌پور. «جایگاه جایگزین‌های مجازات حبس با رویکرد فردی کردن آنها در نظام عدالت کیفری ایران». فصلنامه مجلس و راهبرد 85 (1395): 278-247.
ولیدی، محمدصالح. «نقش تعدیل‌کننده تعلیق مراقبتی به‌عنوان کیفر جایگزین زندان». ماهنامه دادرسی 23 (1379): 27-5.
ب) منابع انگلیسی
Berlin, Isaiah. Two Concepts of Liberty. Oxford: Oxford University Press, 1958.
Craig, L. A. What Works in Offender Rehabilitation. Canada: Wiley Blackwell, 2013.
Deigh, Jon. “On the Right to be Punished: Some Doubts.” Ethics 94(2) (1984): 211-191.
Durisch, C. The Death Penalty and the Most Serious Crimes, a Country-by-Country -Overview of the Death Penalty in Law and Practice in Retentionist States. Wermont, Western Cape: International Commission against the Death Penalty, 2013.
Husak, Douglas. Overcriminalization, the Limits of Criminal Law. New Jersey: Rutgers Unversity Press, 2008.
Marshall, Tony F. Restorative Justice, an Overview. London: Home Office Research, Development and Statistics Directorate, 1999.
Morris, Herbert. “Persons and Punishment.” The Monist 52(4) (1968): 501-475.
Sherman, L. w. and H. Strang. Restorative Justice: The Evidence. UK: The Smith Institute, 2007.
The Free Dictionary by Farlex. www.thefreedictionary.com.