بازخوانی مجازات جرایم مرتبط با مواد مخدر و داروهای روان‌گردان در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : علمی- پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران، تهران، ایران.

2 کارشناس حقوق دانشگاه امام صادق (ع)، پردیس خواهران، تهران، ایران.

چکیده

اعتیاد به مواد مخدر امروزه یکی از ناهنجاری‌های اجتماعی و معضلات اساسی زندگی بشری به‌شمار می‌رود و می‌توان از آن به‌عنوان دغدغه‌ای جهانی یاد کرد. حل این معضل اجتماعی نیازمند مبارزه‌ای مستمر و همه‌جانبه است. بدیهی است هر کشوری برای مقابله با این جرایم سیاست‌های خاص خود را دنبال می‌کند. در کشور ایران نیز بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف شد تا با کلیه مظاهر فساد و تباهی که یکی از مهم‌ترین آنها، اعتیاد به مواد مخدر و داروهای روان‌گردان است، مبارزه کند. حافظه تقنینی از واکنش شدید به این نوع از بزه با رویکردی به نظر افتراقی حکایت دارد. در یک نظام معقول سیاست جنایی، حربة مجازات تنها به‌منظور آزار بزهکار و انتقام‌جویی به‌کار نمی‌رود بلکه اثر پیشگیری‌کننده آن نیز مدّنظر است. ازاین‌رو در سیاست جنایی ایران، ضمانت‌اجراهای کیفری اعم از مجازات‌ها و اقدامات تأمینی تربیتی در نظر گرفته شده است تا نسل‌های آینده در محیطی سالم شکوفا شده و رشد فضایل اخلاقی در سایه ایمان و تقوا به‌خوبی تحقق یابد. مقاله حاضر درصدد بازخوانی مجازات جرایم مرتبط با مواد مخدر و داروهای روان‌گردان با تأکید بر اصلاحیه سال 1396 قانون مبارزه با مواد مخدر است و بدین‌منظور باتوجه‌به جنبه نظری پژوهش، از روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی داده‌ها به شیوة استقرایی ـ قیاسی استفاده شده است و ضمن استفاده از منابع کتابخانه‌ای و پژوهش‌های موجود دراین‌زمینه، به بیان نظر قانونگذار و مقایسه دیدگاه‌های مختلف حقوق‌دانان پرداخته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Revising the Penal Code for Drugs and Psychotropic Drugs in Iranian Legal System

نویسندگان [English]

  • Atefeh Abbasi Kalimani 1
  • Melika Mahboubi 2
1 Faculty Member of Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 Bachelor of Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Drug addiction is one of the social abnormalities and fundamental problems of human life today, and it can be considered as a global concern. Solving this social problem requires a continuous and comprehensive struggle. Obviously, each country pursues its own policies to deal with these crimes. Legitimate memory expresses a sharp reaction to this type of crime with a differentiated approach. In a normal committee of criminal policy, the punishment is not used solely for the purpose of persecution and retaliation; it also considered the preventive effect. Hence, in Iran's criminal policy, criminal penalties, including penalties and educational provision, have been taken into account for the next generations to flourish in a healthy environment, and the growth of ethical virtues under faith and piety will be fully realized. This article seeks to refine the punishment of drug-related and psychotropic drugs offenses in Iran's legal system. Therefore, according to theoretical aspect of the research, descriptive-analytic research method has been used in inductive-deductive method the current research explained the opinion of the legislator and compares the views of different jurists by using library resources and the other research in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Warranty
  • Drug and Psychotropic Drugs Addiction
  • The Law on Combating Substances
  • Criminal Policy
  • Punishment

فهرست منابع

اخوان، بهار. «بررسی طرح تخفیف مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر». فصلنامه صیانت از حقوق زنان 9 (1396): 60-37.
اردبیلی، محمدعلی. حقوق جزای عمومی. چاپ چهل و هفتم. تهران: نشر میزان، 1395.
اسلامی، رضا. آیا حقوق بشر؟ راهنمای هنجاری حقوق مدنی ـ سیاسی برای توانمندی و مطالبات جامعه مدنی. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد، 1395.
اکبری، عباسعلی. «ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﻘﺪ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺟﻨﺎﻳﻲ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺟﺮاﻳﻢ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر در اﻳﺮان ﺑﺎ تأکید ﺑﺮ اﺻﻼﺣﻴﻪ ﺳﺎل 1389 ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﻮاد مخدر». مجله پژوهشنامه حقوق کیفری 2 (1393): 34-7.
آشوری، محمد و ابراهیم ابراهیمی. «رویکرد تقنینی قضایی کاربست درمانی تعلیق تعقیب نسبت به معتادان». فصلنامه حقوق پزشکی 44 (1397): 141-119.
باصری، علی‌اکبر. سیاست جنایی (داخلی و بین‌المللی) مواد مخدر. چاپ اول. تهران: نشر خرسندی، 1386.
بهره‫مند، حمید، رسول احمدزاده و سینا رستمی. «واکاوی نهادهای ارفاقی در جرایم مواد مخدر». فصلنامه کارآگاه 39 (1396): 55-39.
پوربافرانی، حسن و امین مسائلی. «تحلیل کیفرشناختی مجازات اعدام در قانون مبارزه با مواد مخدر». فصلنامه مجلس و راهبرد 91 (1396): 164-141.
پوررضا، مهدی و مهدی اسماعیلی. «بررسی‌های مجازات جایگزین کیفر اعدام در جرایم مواد مخدر». مقاله ارائه‌شده در سومین کنفرانس جهانی روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم اجتماعی در آغاز هزاره سوم، شیراز،20 آبان 1395.
جلالی، مجید. «تعدّد و تکرار جرم و شروع به جرم در جرایم مواد مخدر». پایان‌نامه کارشناسی‌ ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، شاهرود: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، 1394.
جمشیدی، علیرضا. «آسیب‌های مصرف مواد مخدر و ضرورت اصلاحات قانونی». فصلنامه رفاه اجتماعی 14 (1381): 188-175.
جوان‌جعفری بجنوردی، عبدالرضا و محمدصالح اسفندیاری بهرآسمان. «نگرشی جامعه‌شناسانه بر تحوّلات مجازات اعدامِ مجرمان مواد مخدر». مجله پژوهش حقوق کیفری 25 (1397): 157-125.
حامدی، هادی. «تحولات مجازات اعدام در مواد مخدر در نظام کیفری ایران». پایان‌نامه کارشناسی ‌ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، تفت: دانشگاه آزاد اسلامی، 1395.
خاکسار، الهه. «ﺑﺮرﺳﻰ ﮐﯿﻔﺮﺷﻨﺎﺧﺘﯽ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ مواد مخدر و روان‌گردان ﺑﺎ تأکید ﺑﺮ ﺗﻮزیع». پایان‌نامه ﮐﺎرﺷﻨﺎﺳﯽ ارﺷﺪ ﺣﻘﻮق ﺟﺰا و جرم‌شناسی، قم: دانشگاه قم، 1394.
دوستی، مسلم. «مجازات‌های جایگزین اعدام». مجله تحقیقات جدید در علوم انسانی 5 (1395): 108-95.
رحمدل، منصور. «اعتیاد و سوءمصرف مواد مخدر در ایران: جرم‌زدایی یا جرم‫انگاری». مجله رفاه اجتماعی 9 (1382): 242-203.
رحمدل، منصور. «تحولات سیاست جنایی تقنینی قضایی ایران درزمینه مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر». مجله جامعه‌شناسی ایران 25 (1385): 165-149.
زمان‌زاده، اکبر. «مجرمان مواد مخدر به‌مثابه مجرمان پرخطر در نظام عدالت کیفری ایران». فصلنامه تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری 33 (1396): 158-137.
ﮊﻭﻟﯿﻦ، ﺁﻧﺖ و ﺑﺮﺍﯾﺎﻥ ﺍﺳﺘﯿﭙﺎﮎ. «درمان مواد مخدر و حبس‌های منزلی همراه با نظارت الکترونیکی: ارزیابی یکی از تدابیر اجتماعی جایگزین زندان». ترجمة ﻣﻬﺮﺩﺍﺩ ﺭﺍﯾﺠﯿﺎﻥ ﺍﺻﻠﯽ. مجله حقوقی دادگستری 36 (1380): 124-105.
ساکی، محمدرضا. مواد مخدر و روان‌گردان از دیدگاه علوم جنایی و حقوق بین‌الملل. چاپ اول. تهران: نشر جاودانه، 1391.
سلیمانی، رضا. «بررسی تأثیر عام بودن و یا پنهان بودن اعدام در کاهش جرایم مواد مخدر». مجله مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه 1/2 (1397): 177-169.
صلح‌چی، محمدعلی و شهریار نصیری. «مجازات اعدام در جرایم مواد مخدر در نظام حقوقی ایران بر اساس موازین حقوق بین‌الملل بشر؛ حذف یا ابقاء». مجله حقوقی بین‌المللی 59 (1397): 170-143.
علی‌اکبری، مریم. «بررسی میزان بازدارندگی مجازات اعدام». پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، بندرعباس: دانشگاه آزاد اسلامی، 1396.
غلاملو، جمشید. «تحلیل عوامل بی‌عدالتی کیفری در جرایم مواد مخدر». مجله حقوقی دادگستری 103 (1397): 174-151.
غلامی، حسین. «سیاست کیفری سخت‌گیرانه». فصلنامه دانش انتظامی 27 (1384): 112-95.
فتاحی زفرقندی، سجاد. «بررسی مجازات‌های جایگزین حبس در اسناد بین‌المللی و ایران و کشورهای مختلف جهان». فصلنامه مطالعات حقوق 1 (1395): 69-53.
فرتوک‫زاده، حمیدرضا، هاشم معزز و میثم رجبی نهوجی. «سیاست‌ها و راهبردهای کنترل مصرف مواد مخدر در ایران». فصلنامه رفاه اجتماعی 48 (1392): 200-169.
قاسمی، سمیه، محمدعلی داوریار. «بررسی ممنوعیت کیفر بدنی اعدام از دیدگاه بین‌المللی و تأثیر آن بر قانون جزا مصوب 1392». مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه 3 (1395): 142-132.
کاظمی، مسعود. «تأثیر مجازات اعدام بر بازدارندگی از جرایم مواد مخدر و روان‌گردان». فصلنامه سلامت اجتماعی و اعتیاد 4 (1393): 118-101.
گل‌محمدی خامنه، علی. «اعتیاد به مواد مخدر در قوانین کیفری». فصلنامه دانش انتظامی 13 و 14 (1381): 107-82.
مدنی قهفرخی، سعید. اعتیاد در ایران. چاپ اول. تهران: نشر ثالث، 1390.
معاونت آموزشی قوه قضائیه. بررسی توصیفی جرایم مواد مخدر. چاپ اول. تهران: نشر جاودانه، 1387
موبدی، احمد. «تحلیل و بررسی سیاست جنایی مبارزه با مواد مخدر در ایران». ماهنامه دادرسی 40-39 (1382): 69-64 و 74-71.
موبدی، احمد. «سیاست جنایی مبارزه با مواد مخدر». ماهنامه اصلاح و تربیت 43 (1377): 7-3.
مهدویان‌فر، مسعود، حسین مسعودنیا و حسین یزدانی زازرانی. «بررسی علل ناکارآمدی سیاست‌گذاری ایران در پیشگیری اولیه از سوءمصرف مواد مخدر». فصلنامه سیاست‌گذاری عمومی 4 (1397): 131-113.
مهرگان، شادی. «تناسب مجازات اعدام جرایم مواد مخدر و روان‌گردان». پایان‌نامه کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، تهران: دانشگاه علامه طباطبائی، 1395.
ﻧﺠﻔﯽ ﺍﺑﺮﻧﺪﺁﺑﺎﺩﯼ، ﻋﻠﯽﺣﺴﯿﻦ، محمدجعفر ﺣﺒﯿﺐ‌ﺯﺍﺩﻩ و ﻣﺤﻤﺪﻋﻠﯽ ﺑﺎﺑﺎﯾﯽ. «جرایم مانع (بازدارنده)». فصلنامه مدرس علوم انسانی 37 (1383): 48-23.
نوبهار، رحیم و یزدان صیقل. «ویژگی‌ها و راهبردهای کیفرشناسی ریسک‌مدار». مجله حقوقی دادگستری 100 (1396): 226-197.
همرسلی، ریچارد. مواد مخدر و جرم. چاپ اول. ترجمة علیرضا علیزاده. تهران: انتشارات مجد، 1389.
یوسفی‌نژاد، نوشین و محمود آقاجانی. «بررسی مجازات‌های سنتی و نوین جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی». مقاله ارائه‌شده در چهارمین کنفرانس بین‌المللی حقوق و توسعه پایدار جامعه مدنی، شیراز، 30 اردیبهشت 1396.