ارزیابی‌ تحکیم‌ امنیت‌ هسته‌ای‌ و نظام‌ عدم‌ گسترش‌ با معیار حقوق بین‌الملل‌ عرفی

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشجوی دوره دکترای حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران

چکیده

عدم‌ گسترش‌ در معنای‌ خاص‌ و مضیق‌ آن‌، ناظر بر عدم‌ گسترش‌ سلاح‌های‌ هسته‌ای‌ بر اساس‌ معاهده‌ 1968 است‌. این‌ معاهده‌ تاکنون‌ نزدیک‌ به‌ سه‌ و نیم‌ دهه‌ از حیات‌ اجرائی‌ خود را سپری‌ کرده‌ و 188 دولت‌ را در گستره‌ اعضای‌ خود جای‌ داده‌ است‌. در کنار آن‌، قطعنامه‌های‌ صادره‌ توسط‌ شورای‌ امنیت‌ سازمان‌ ملل‌ متحد و شورای‌ حکام‌ آژانس‌ بین‌المللی‌ انرژی‌ اتمی‌ در خصوص‌ این‌ حوزه‌ و جلوگیری‌ از گسترش‌ افقی‌ سلاح‌های‌ هسته‌ای‌ (افزایش‌ تعداد دارندگان‌ این‌ سلاح‌) چنین‌ می‌نماید که‌ عدم‌ گسترش‌ با صلح‌ و امنیت‌ بین‌المللی‌ پیوند عمیق‌ یافته‌ است‌. مسأله‌ این‌ است‌ که‌ آیا عدم‌ گسترش‌ به‌ هنجاری‌ عرفی‌ نیز تبدیل‌ شده‌ است‌؟
این‌ نوشتار به‌ بررسی‌ این‌ موضوع‌ و ارزیابی‌ تحکیم‌ امنیت‌ هسته‌ای‌ با شاخص‌ حقوق بین‌الملل‌ عرفی‌ اختصاص‌ دارد. به‌ اعتقاد نویسنده‌، به‌ رغم‌ اینکه‌ تحولات‌ مهم‌ و شگرفی‌ در عرصه‌ بین‌المللی‌ به‌ ویژه‌ از دهه‌ 1990 به‌ بعد رخ‌ داده‌ اما هنوز موانع‌ جدی‌ عرفی‌ شدن‌ این‌ نظام‌ به‌ قوت‌ خود باقی‌ است‌ و نمی‌توان‌ به‌ سادگی‌ چنین‌ وصفی‌ را به‌ قواعد عدم‌ گسترش‌ تسری‌ داد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Nuclear Security and Non-Proliferation in International Customary Law

نویسنده [English]

  • Nader Saed
چکیده [English]

Non-proliferation, in its strictly meaning, is a system for the control andprevention of making new nuclear states. While the Nuclear Non-Proliferation Treaty (NPT) has been enforced for more than three decades and the UN Security Council as well as the IAEA Board of Governors have issued many resolutions on this matter, they could not transform it into UN international customary norm. This Article analyzes the non-proliferation regime and its international legal nature as a conventional or customary norm. The author believes that the discriminatory rights and duties of the NPT's state parties that is unconformity with the equal sovereignty of states, have impeded the opinio juris necessary to formation of a custom as an important part of international community. In addition, enforcing a system by some states under an inevitable condition and within a political impulsion environment can not necessarily emerge the opinio juris or collective opinion in the international community.