نقش شاکی خصوصی و دادستان در جرایم علیه میراث تاریخی و فرهنگی

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

3 دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

اهمیت و ارزش میراث تاریخی، فرهنگی، حفاظت و حراست از این آثار را به وسیله ضمانت‌اجراهای کیفری موجب شده است. این مسئله در کشور ما، با توجه به پیشینه تمدنی کهن و وجود میراث فرهنگیِ غنی اهمیت بیشتری می‌یابد. قانونگذار پس از انقلاب نیز با توجه به تأکید اصل هشتاد و سوم قانون اساسی مبنی بر حفظ نفایس ملی و نیز به منظور حفظ میراث تاریخی کشور مقررات جزایی را پیش‌بینی نمود. با این وجود «قانون مجازات اسلامی» (بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده (1375)) این جرایم را در زمره «جرایم قابل گذشت» به حساب آورده بود. به نظر می‌رسد در مورد این جرایم باید به فلسفه و حکمت جرم‌انگاری و نیز مصالح اجتماعی توجه نمود. این مهم، بررسی سیر تحولات قانونگذاری و توجه به نقش شاکی خصوصی و دادستان را در این جرایم ضروری می‌سازد. نگاه قانون مجازات اسلامی (1392) و نیز قانون آیین دادرسی کیفری (1392 با اصلاحات 1394) گویای توجه مقنن به این امر است. به ویژه قانون آیین دادرسی کیفری (1392)، با توجه نمودن به نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در زمینه جرایم گوناگون ـ از جمله جرایم علیه میراث فرهنگی ـ گام بلندی را در راستای تحول و کارآمدسازی امر تعقیب مجرمان و رسیدگی به این جرایم برداشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Role of Claimant and Prosecutor in Offences against Historical and Cultural Heritage

نویسندگان [English]

  • kyoumars kalantari 1
  • Hassan khodabakhshi palandi 2
  • Amir Erfanifar 3
1 Professor of Criminal Law of Law and Political Science Faculty, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
2 Master of Criminal Law, Faculty of Law and Political Science, University of Mazandaran, Mazandaran, Iran
3 Ph.D. Student in Criminal Law and Criminology at Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The importance and value of historical and cultural heritage caused protection and preservation of this heritage by criminal sanctions. This affair in our country becomes more important given the history of ancient civilization, plenty of rich cultural heritage and historical monuments. After revolution, the legislator predicted penal provisions with regarding to the constitution in order to maintain the historical and cultural heritage. Nevertheless, the Islamic Penal Code in 1996 considered these offences as forgivable. It seems that we should pay attention to social interests and philosophy of criminalization about these offences. This is necessary to consider the evolution of legislation and role of private complainant and the prosecutor in these offences. New Islamic Penal Code and new criminal procedure act are worth noting in this context. Especially new criminal procedure act with regard to the role of NGOs is considered a big step towards the development of the prosecution and the investigation into these crimes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical and Cultural Heritage
  • Claimant
  • Cultural Heritage Organization
  • Non-Governmental Organization (NGO)

مراجع

آخوندی، محمود. آیین دادرسی کیفری. جلد 5. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1382.
آشوری، محمد. آیین دادرسی کیفری. جلد 1. چاپ دوازدهم. تهران: انتشارات سمت، 1386.
آیین‌نامه اجرایی قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب 1311.
آیین‌نامه اجرایی تأسیس و فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد مصوب هیئت دولت به شماره 27862/ت 31281 هـ مورخ 1384/5/8.
پوربافرانی، حسن، حیدر منصوری. «ساخت، معرفی، حمل، نگهداری و خریداری نمونه تقلبی آثار فرهنگی، تاریخی». مجله پژوهشهای حقوقی 20 (1390): 165.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. چاپ هشتم. تهران: انتشارات گنج دانش، 1376.
خالقی، علی. آیین دادرسی کیفری. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1387.
خدابخشی پالندی، حسن. «حمایت کیفری از اموال تاریخی، فرهنگی در ایران». پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، مازندران: دانشگاه مازندران، 1388.
دهخدا، علی‌اکبر. لغت‌نامه. تهران: انتشارات مؤسسه لغت‌نامه دهخدا، 1377.
ذاکرحسینی، محمدهادی. «شمشیر کند عدالت در صیانت از میراث فرهنگی». مجله پژوهشهای حقوقی 20 (1390): 138-132.
زراعت، عباس. شرح قانون مجازات اسلامی. جلد 1. چاپ دوم. بخش تعزیرات. تهران: نشر ققنوس، 1382.
صفایی، سیدحسین. دوره مقدماتی حقوق مدنی. جلد 1. چاپ دوم. تهران: نشر میزان، 1383.
صمدی، یونس. مجموعه قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها، بخشنامه‌ها و معاهدات سازمان میراث فرهنگی. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، معاونت معرفی و آموزش، اداره کل آموزش، انتشارات و تولیدات فرهنگی، 1383.
صمدی، یونس. میراث فرهنگی در حقوق داخلی و بین‌المللی. جلد 1 و 2. تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور (پژوهشگاه)، معاونت معرفی و آموزش، اداره کل آموزش، انتشارات و تولیدات فرهنگی، 1383.
عبدالهی، محسن، بهناز نصیرزاده و علیرضا سایبانی. «بررسی حمایت کیفری از اموال فرهنگی در حقوق ایران». مجله دانش مرمت و میراث فرهنگی 4 (1387): 48-47.
غنمی، امید، یونس صمدی و سوسن چراغچی. مجموعه قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و معاهدات سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری، معاونت فرهنگی و ارتباطات، اداره کل امور فرهنگی، 1386.
غنی‌کله‌لو، کیوان. جرایم علیه میراث فرهنگی (مطالعه تطبیقی). چاپ اول. تهران: معاونت حقوقی و توسعه قضایی قوه قضائیه، مرکز مطالعات توسعه قضایی، 1388.
قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی کشور مصوب 1366.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1358.
قانون تعزیرات 1362.
قانون ثبت آثار ملی مصوب 1352.
قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب 1309.
قانون ضرورت اخذ مجوز برای ساخت، خرید و فروش، نگهداری و تبلیغ و استفاده از دستگاه فلزیاب مصوب 1379/12/15.
قانون مجازات اسلامی مصوب 1375.
قانون مجازات عمومی 1304.
قانون مجازات عمومی 1352.
کاتوزیان، ناصر. دوره مقدماتی حقوق مدنی (اموال و مالکیت). چاپ پنجم. تهران: نشر میزان، 1381.
کلانتری، منوچهر. قوانین و مقررات مربوط به حفاظت از میراث فرهنگی. تهران: انتشارات سازمان میراث فرهنگی کشور، آموزش میراث فرهنگی، 1376.
لایحه قانونی راجع به جلوگیری از انجام حفاری غیرمجاز ... مصوب 1358/2/27.
میرمحمد صادقی، حسین. جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات میزان، 1384.
نظام‌نامه اجرایی قانون 12 آبان ماه 1309 راجع به حفظ آثار عتیقه مصوب 1311/8/28.

 

پژوهشهای حقوقی
دوره 16، شماره 31
بهار و تابستان 1396
صفحه 169-201

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار