بررسی حقوقی خسارات ضمان درک در قوانین و رویه قضایی ایران و فرانسه

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندر انزلی، گیلان، ایران.

2 استادیار و مدیر گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بندر انزلی، گیلان، ایران

چکیده

درصورت مستحق‌للغیر بودن معامله بایع باید ثمن معامله را مسترد دارد و درصورت جهل مشتری به فساد معامله مشتری علاوه‌بر ثمن معامله می‌تواند غرامات و خسارات واردشده را دریافت نماید. درباره مبنا و تعریف دقیق این خسارات اختلاف‌نظر است. در مبنا عده‌ای استناد می‌کنند که بیع فاسد اثری در تملک ندارد و چون اثری ندارد، ضمان درک ایجادشده ناشی از قرارداد نیست؛ درحالی می‌توان گفت که ضمان درک نوعی تعهدی ضمنی در روابط خریدار جاهل و فروشنده می‌باشد و می‌تواند اثر قرارداد را داشته باشد و همچنین درباره مصادیق پرداخت خسارات در ضمان درک اختلاف‌نظر می‌باشد. دلیل این اختلاف یکی دانستن مفهوم ربا و کاهش ارزش پول می‌باشد. بحث کاهش ارزش پول به‌معنای کاهش قدرت خرید پول به‌واسطه شرایط اقتصادی است که مشتری نمی‌توانست بیشتر از مبلغ اسمی که به‌عنوان ثمن را داده، برگرداند. درحالی‌که انصاف حکم می‌کند کل ارزش کاهش‌یافته به مشتری جاهل پرداخت گردد. حال با وجود تغییر نگرش در رویه قضایی، در بحث چگونگی محاسبه کردن این خسارات نیز می‌توان کاهش قدرت خرید آن مال را به‌عنوان خسارت کاهش ارزش پول محاسبه کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legal Review of Damages in Non-Refundable Transactions in Iranian and French Law

نویسندگان [English]

  • Iman Karkani 1
  • Mohammadreza Sherafatpeima 2
1 M.A. in Private Law, Islamic Azad University, Bandar-e Anzali Branch, Gilan, Iran
2 Assistant Professor, Department of Law, Islamic Azad University, Bandar-e Anzali Branch, Gilan, Iran.
چکیده [English]

It is necessary to refund the transaction price and if the customer is ignorant of the corruption, the vendor should afford to pay the customer the compensation. There is a lack of consensus on the basis and precise definition of these compensations. Regarding the basis, some invoke that the corrupt sale has no effect on the acquisition and that is why the perception liability created is not a result of the contract, while it can be said that the perception liability is a kind of implied warranty in the relationship between the ignorant customer and the vendor and can have the effect of the contract. Also, there is a disagreement about instances of paying the compensation. The reason for this disagreement is an understanding of the concept of usury and depreciation of money. Depreciation of money means reduced purchasing power of money due to economic conditions and means that the customer could not refund more than a nominal price they paid as the transaction price. However, to be fair, total reduced value should be paid to the ignorant customer. Now, with a change in attitude in the judicial procedure, the reduced purchasing power of the property can be calculated as compensation for the depreciation of money.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Perception Liability
  • Contract-Based
  • Compulsory
  • Compensation
  • Depreciation of Money
  • Delayed Payment

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
ابوعطا، محمد. «تحلیل مفهوم و مبنای ضمان درک در حقوق ایران و فرانسه». دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان 14 (1385): 30-7.
امامی، حسن. حقوق مدنی. جلد اول. چاپ سی‌ام. تهران: انتشارات اسلامی، 1389.
باقری، احمد، محمدحسن جوادی. «ضمان درک». حقوق 1 (1388): 40-23.
بهشتی، سیّد محمدحسین. اقتصاد اسلامی. جلد اول. چاپ هفتم. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378.
بیات، فرهاد. شرح جامع قانون مدنی. چاپ نهم. تهران: انتشارات ارشد، 1395.
خمینی، سیّد روح‌الله. استفتائات. جلد دوم. قم: انتشارات اسلامی، 1375.
ژوردن، پاتریس. اصول مسئولیت مدنی. ترجمه مجید ادیب. تهران: انتشارات میزان، 1382.
شهیدی، مهدی. آثار قراردادها و تعهدات. جلد اول. تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد، 1382.
شهیدی، مهدی. اصول قراردادها و تعهدات. چاپ اول. تهران: انتشارات عصر حقوق، 1379.
شهیدی، مهدی. عقود معین 1 (حقوق مدنی 6). چاپ چهاردهم. تهران: انتشارات مجد، 1391.
طالب احمدی، حبیب. «قهری یا قراردادی بودن مسئولیت ناشی از ضمان درک». مطالعات حقوقی 2 (1389): 210-185.
عباسی حسین‌آبادی، حسن، محمدجواد ولی‌زاده. «تأثیر عملکرد عرف در حکم فقهی». پژوهش‌نامه حقوق اسلامی 28 (1387): 319-287.
علوی قزوینی، سیّد علی. «نگرشی بر ضمان درک مبیع در حقوق مدنی ایران». نامه مفید 7 (1375): 126-107.
غریبه، علی. «بررسی فقهی ـ حقوقی قابلیت مطالبه میزان کاهش ارزش پول و خسارت تأخیر تأدیه». فقه و تاریخ تمدن 16 (1387): 64-49.
کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی الزامات خارج از قرارداد (ضمان قهری) مسئولیت مدنی. چاپ هفتم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1362.
کاتوزیان، ناصر. حقوق مدنی، دوره عقود معین 1. چاپ پنجم. تهران: شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، 1373.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها. جلد چهارم. چاپ اول. تهران: انتشارات بهنشر، 1368.
کاتوزیان، ناصر. مسئولیت مدنی الزامات خارج از قرارداد. جلد اول. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1393.
گرجی، ابوالقاسم. مقالات حقوقی. جلد اول. چاپ دوم. تهران: مؤسسه چاپ دانشگاه تهران، 1372.
لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات گنج دانش، 1374.
لنگرودی، محمدجعفر. مجموعه محشی قانون مدنی. تهران: انتشارات گنج دانش، 1379.
مکارم شیرازی، ناصر. مجموعه استفتائات جدید. چاپ دوم. تهران: انتشارات مرکز نشر علوم اسلامی، 1376.
نیکفر، مهدی. قانون مدنی در آرای دیوان عالی کشور. چاپ سیزدهم. تهران: انتشارات کیهان، 1372.
یوسفی، احمدعلی. «بررسی فقهی نظریه‌های جبران کاهش ارزش پول (2)». فقه اهل بیت 59 (1381): 137-131.
ب) منابع عربی
ابن‌حمزه، عمادالدین. الوسیله الی نیل الفضیله. تهران: انتشارات جهان، بی‌تا.
ابن‌منظور. لسان‌العرب. جلد 8 و 4. بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1408 ق.
‌خمینی، سیّد روح‌الله. کتاب‌البیع. جلد اول. چاپ اول. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1421 ق.
خوئی، سیّد ابوالقاسم. مبانی تکمله‌المنهاج. جلد سوم. چاپ دوم. قم: دارالهادی، 1413 ق.
قرآن کریم.
قمی، میرزاابوالقاسم. جامع‌الشتات. جلد 2. تهران: انتشارات نشر کیهان، 1371.
گلپایگانی، سیّد محمدرضا. مجمع‌المسائل. جلد دوم. قم: انتشارات دارالقرآن الکریم، 1405 ق.
نجفی، محمدحسن. جواهرالکلام فی شرح شرایع‌الاسلام. جلد بیست و دوم. تهران: انتشارات دارالکتب اسلامی، 1400 ق.
ج) منابع خارجی
Mazzeaud. H, et.al. Lecons de Droit Civil Obligation t2. Paris: Montchrestien, 1998.
Therese, R.H. Precis du Droit de la Vente et du Louage. Presses Universite Laval, 1986.