نگرشی بر مفاهیم عدالت و عدالت‌گرایی از دیدگاه مبانی الزام حقوق بین‌الملل در تئوری و عمل

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

کاندیدای دریافت دکترای حقوق بین‌الملل از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و مدرس دانشگاه پیام نور.

چکیده

«عدالت» همواره آرمان دیرینه بشریت بوده و خواهد بود به گونه‌ای که ریشه بسیاری ازاختلافات و مخاصمات را باید درعدم دستیابی نوع بشر و یا جوامع بدان جست‌وجو نمود. انسان به مقتضای ذات خویش همواره خواهان عدالت در هر زمان و مکان و در روابط اجتماعی خویش بوده است. سازوکارهایی که در این مسیر در حقوق داخلی جوامع مختلف صورت گرفته تا حدود زیادی تضمین کننده عدالت گردیده است اما به دلیل فقدان، نقصان و یا عدم کارایی چنین سازوکارهایی در حقوق بین‌الملل، اجرای کامل و مطلق عدالت با مشکلات خاص خویش روبه‌رو بوده و راه دشواری را در پیش رو دارد. اگر چه نمی‌توان به ضرس قاطع مبنای الزام‌آور بودن حقوق بین‌الملل در حال حاضر را، عدالت و تحقق آن دانست با این حال نمی‌توان منکر رویکرد و تمایل جامعه بین‌المللی به این موضوع و وضع اصول و مقرراتی بر این مبنا گردید و این روند در حال تکامل است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Attitude toward Justice and Justifice-orinted Concepts from viewpoint of Foundations of International law Binding in Theory and Practice

نویسنده [English]

  • Akbar Adibi
چکیده [English]

"justice" has always been ancient ideal of human and will be continue in such a way that root of many disagreement and conflicts ought to look for in none achievement kind of human or communities to it. Human has been always seeking justice as instinct mood in everywhere and every time and in self social relationship. The efforts and structures that for this purpose are done in domestic law of different society, in so much has guaranteed justice but because of absence or defect or none efficiency of such efforts and structures in international law, perfect and absolute implementation of justice be faced with itself  specific problems and has difficult way in affront. Although, we can not imply crucially that binding basis of international law in current situation is justice and achievement to it, but we cannot ignore attitude and tendency of international community toward this issue and approval of principle and regulations on this basis and yet this process is continued.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Justice
  • Equity
  • Human rights
  • Peace and Security
  • International Community
  • Globalization
آشوری، محمد و دیگران. حقوق بشر و مفاهیم مساوات، انصاف و عدالت. چاپ اول. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1383.
آکهرست، مایکل. حقوق بین‌الملل نوین. چاپ دوم. ترجمه بهمن آقایی. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، 1376.
ابدالی، مهرزاد. فلسفه حقوقی و نظریه‌های حقوقی. چاپ اول. تهران: انتشارات مجد، 1388.
ابراهیمی، سید نصرالله. «عدالت، حقوق بشر و چالش‌های آن در حقوق بین‌الملل.» مجله حکومت اسلامی 35 (1384).
ابوالحمد، عبدالحمید. مبانی سیاست. چاپ اول. تهران: توس، 1376.
اخوان خرازیان، مهناز. «تحول حق تعیین سرنوشت در چارچوب ملل متحد.» مجله حقوقی 36 (1386).
ارکلش ویلی، الکساندر. «تأثیر قواعد آمره حقوق بین‌الملل بر تفسیر و اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت.» ترجمه و تحقیق سید قاسم زمانی. مجله پژوهشهای حقوقی 7 (1384).
استاینر، هیلل. «مفهوم عدالت.» ترجمه محمد راسخ. مجله مجلس و پژوهش 38 (1382).
اصغری، سید محمد. عدالت و عقلانیت در فقه و حقوق. چاپ اول. تهران: انتشارات اطلاعات، 1386.
اصغری، سید محمد. عدالت به مثابه قاعده. چاپ اول. تهران: انتشارات اطلاعات، 1388.
افلاطون. جمهور. ترجمه فواد روحانی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1379.
افلاطون. جمهور: کتاب نخست، جلد دوم. ترجمه م. ح. لطفی. تهران: خوارزمی، 1367.
امیدی، جلیل. «مبانی عدالت در حقوق کیفری و حقوق بشر.» مجله مجلس و پژوهش 38 (1382).
امیرارجمند، اردشیر. «گذار از عصر همکاری بین‌المللی به عصر همبستگی در فرآیند جهانی شدن و تحول مفهوم دولت.» خبرنامه انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد 2 (1385).
امیرارجمند، اردشیر. «مجموعه سخنرانی همایش سازمان ملل متحد و مقابله با بی‌کیفری.» خبرنامه انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متحد 2 (1385).
برانلی، ایان. حقوق بین‌الملل در واپسین سال‌های قرن بیستم. چاپ اول. ترجمه صالح رضایی پیش‌رباط. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، 1383.
بلدسو، رابرت، و بوسلاو بوسچک. فرهنگ حقوق بین‌الملل. چاپ اول. ترجمه علیرضا پارسا. تهران: نشر قومس، 1375.
بلومفید، دیوید. «استراتژی‌های حل اختلاف: عدالت و صلح‌گرایی مکمل و یا متضاد یکدیگرند؟.» ترجمه زرین شجری. مجله سیاست خارجی 4 (1385).
پنگل، توماس، و پیتر آهرنزدرف. عدالت در میان ملل. چاپ اول. ترجمه مصطفی یونسی. تهران: چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، 1384.
تبیت، مارک. فلسفه حقوق. چاپ اول. ترجمه حسن رضایی خاوری. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1384.
تسون، فرناندو. فلسفه حقوق بین‌الملل. چاپ اول. ترجمه محسن محبی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1388.
ثقفی عامری، ناصر. سازمان ملل متحد: مسؤولیت حفظ صلح و امنیت بین‌المللی. چاپ اول. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1370.
جعفری تبار، حسن.«شرح حق پایان ندارد همچون حق: گفتاری در سیر تاریخی تقلیل مفهوم حق از عدالت به مالکیت.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران 72 (1385).
چرچیل، رابین رولف، و آلن وان لو. حقوق بین‌الملل دریاها. چاپ اول. ترجمه بهمن آقایی. تهران: انتشارات گنج دانش، 1377.
چندلر، دیوید. «عدالت بین‌المللی.» ترجمه کمال پولادی. مجله گزارش گفت‌وگو 4 (1381).
چیکایا، بلز. چکیده رویه قضایی درحقوق بین‌الملل عمومی. چاپ اول. ترجمه همایون حبیبی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، 1387.
حبیبی، حبیب‌الله. «نقش اصل انصاف در حقوق بین‌الملل و کنوانسیون حقوق دریاها.» مجله پیام دریا 68 (1377).
حسینی، سید ابراهیم. اصل منع توسل به زور و موارد استثنای آن در اسلام و حقوق بین‌الملل معاصر. چاپ اول. قم: دفتر نشر معارف، 1382.
حسینی، سید علی. «حقوق کشورهای محاط به خشکی در حقوق بین‌الملل دریاها.» قابل دسترس در آدرس: www.vartandartian.blogspot.com/9009/10/blog.post-206.html
ذاکریان، مهدی. «عدالت انتقالی: پایه‌های آرامش قربانیان نقض حقوق بشر.» فصلنامه مطالعات بین‌المللی 3: 2 (1385).
ذوالعین، پرویز. مبانی حقوق بین‌الملل عمومی. چاپ اول. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، 1383.
رئیس دانا، فریبرز. دموکراسی در برابر بی‌عدالتی. چاپ اول. تهران: علم، 1381.
راولز، جان. عدالت به مثابه انصاف. چاپ اول. ترجمه عرفان ثابتی. تهران: ققنوس، 1383.
زارعی، اصغر. «نومحافظه‌کاران، سازمان مللی در خدمت امریکا می‌خواهند.» روزنامه رسالت 5649، 22 مرداد 1383.
زمانی، سید قاسم. «حقوق بین‌الملل و مبانی حقوق بشری.» مجله تعالی حقوق 35 (1388).
سادات میدانی، سید حسین. «شورای امنیت و پرونده هسته‌ای ایران: تقابل حاکمیت حقوق بین‌الملل با صلح بین‌المللی.» مجله سیاست خارجی 1 (1385).
ساعد، نادر. «حقوق توسل به زور در پهنه تحولات بین‌المللی: ارزیابی انتقادی گزارش هیأت عالی منتخب سازمان ملل متحد.» مجله پژوهشهای حقوقی 4: 8 (1384).
ساعد، نادر. حقوق بین‌الملل و نظام عدم گسترش سلاح‌های هسته‌ای. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1384.
قاری‌سیدفاطمی، سیدمحمد. حقوق بشر در جهان معاصر، دفتر اول. ویرایش دوم. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1382.
شایگان، فریده. «امنیت انسانی و مسؤولیت جهانی.» خبرنامه انجمن ایرانی و مطالعات سازمان ملل متحد 7 (1386).
شریفی طرازکوهی، حسین. «ائتلاف برای صلح: زمینه حاکمیت حقوق بین‌الملل.» مجله پژوهش حقوق و سیاست 13 (1383).
شفیعی، محمد. «بررسی مشروعیت دخالت‌های نظامی بشردوستانه از دیدگاه حقوق بین‌الملل.» مجله حقوقی 20 (1375).
ضیایی بیگدلی، محمدرضا و دیگران. آراء و نظریات مشورتی دیوان بین‌الملل دادگستری، دوره دوجلدی. تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی، (88-1387).
ضیایی بیگدلی، محمدرضا. حقوق بین‌الملل عمومی. چاپ نهم. تهران: گنج دانش، 1374.
ضیایی‌فر، محمدحسن. «تروریسم بین‌المللی و شورای امنیت.» مجله اطلاعات سیاسی- اقتصادی4- 103 (1375).
امیدی، علی. «قبض و بسط مفهومی حق تعیین سرنوشت در حقوق بین‌الملل.» مجله حقوقی 35 (1385).
فلسفی، هدایت‌الله. «اجرای مقررات حقوق بین‌الملل.» مجله تحقیقات حقوقی 14-13 (73-1372).
فلسفی، هدایت‌الله. «شورای امنیت و صلح جهانی.» مجله تحقیقات حقوقی 8 (1369).
فلسفی، هدایت‌الله. «حق، صلح ومنزلت انسانی، تأملاتی در مفاهیم قاعده حقوقی، ارزش اخلاقی و شریعت.» مجله حقوقی 27-26 (1380).
فلسفی، هدایت‌الله. «ملل متحد و آرمان بشریت.» مجله تحقیقات حقوقی 26-25 (1381).
قاسمی شوب، احمدعلی، «نگاهی به جایگاه بیگانگان در حقوق بین‌الملل با تأکیدی بر اسناد بین‌المللی حقوق بشر.» مجله حقوقی 31.
قربان‌نیا، ناصر. «نسبت میان عدالت و حقوق بشر.» در مجموعه مقالات همایش بین‌المللی حقوق بشر و گفتگوی تمدن‌ها. قم: انتشارات دانشگاه مفید، 1380.
قربان‌نیا، ناصر. «عدالت و حقوق بشر.» روزنامه همبستگی 393، 13 اسفند1380.
کاتوزیان، ناصر. فلسفه حقوق: تعریف و ماهیت حقوق، جلد اول. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1377.
کاتوزیان، ناصر. گامی به سوی عدالت. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 1379.
کاتوزیان، ناصر. مبانی حقوق عمومی. چاپ اول. تهران: نشر دادگستر، 1377.
کاسسه، آنتونیو. حقوق بین‌الملل در جهانی نامتحد. چاپ اول. ترجمه مرتضی کلانتریان. تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، 1370.
کدخدایی، عباسعلی. «حوادث یازده سپتامبر و رویکرد نوین امریکا به نظریه جنگ عادلانه.» نامه مفید 33 (1381).
کارو، دومینیک. حقوق بین‌الملل در عمل. چاپ اول. ترجمه و تحقیق مصطفی تقی‌زاده انصاری. تهران: نشر قومس، 1375.
کریمی‌نیا، محمدمهدی. «نقش انصاف در حقوق تجارت بین‌الملل.» مجله دادگستر 8-7 (1381).
کریمی‌نیا، محمدمهدی. «جایگاه انصاف در حقوق بین‌الملل.» مجله معرفت 49 (1380).
کریمی، عباس، و آزاده چلبی. «معرفی و بسط نظریه تحلیل هوفلد از حق و کاربرد آن در زمینه حقوق کودک.» فصلنامه حقوق 3 (1387).
کشاورز، شهربانو بهارک. مداخله و کمک‌های بشردوستانه در شورش‌ها و جنگ‌های داخلی. چاپ اول. تهران: نشر کشاورز، 1380.
کک دین، نگوین، و دیگران. حقوق بین‌الملل عمومی، جلد اول. چاپ اول. ترجمه حسن حبیبی. تهران: اطلاعات، 1382.
کلی، جان. تاریخ مختصر تئوری حقوقی در غرب. چاپ اول. ترجمه محمد راسخ. تهران: طرح نو، 1382.
گری، ویلیامز. «جنگ عادلانه چیست؟.» ترجمه عبدالله کوثری. مجله جهان کتاب 193 (1384).
گلدینگ، مارتین. «مفهوم حق، درآمدی تاریخی.» ترجمه محمد راسخ. مجله کیان 5 (1378).
گیوم، ژیلبر. «دخالت انساندوستانه و حقوق بین‌الملل.» ترجمه همایون حبیبی. مجله پژوهش حقوق و سیاست 4 (1380).
لطیفی، محمود. «مبانی عدالت اجتماعی.» مجله حکومت اسلامی 35 (1384).
لوین، آناتولی. «ایالات متحد، روسیه و نظام بین‌المللی پس از یازدهم سپتامبر.» ترجمه عسگر قهرمان‌پور. روزنامه حیات نو اقتصادی (ویژه‌نامه بین‌الملل) 732، 20 شهریور 1384.
مارتین لیست، سیمون. دایره‌المعارف دموکراسی، جلد سوم. چاپ اول. ترجمه کامران فانی و نورالله مرادی. تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، 1383.
متقی، ابراهیم. «تأثیر حادثه یازده سپتامبر بر استراتژی نظامی امریکا.» روزنامه حیات نو اقتصادی (ویژه‌نامه بین‌الملل) 732، 20 شهریور 1384.
ویژه‌نامه عدالت و توسعه مجله اندیشه حوزه 7: 2 (1380).
محبی، محسن. «نقد مکاتب فلسفی حقوق بین‌الملل.» جزوه درسی دکترای تخصصی حقوق بین‌الملل، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، سال تحصیلی 87-1386.
محبی، محسن. مباحثی از حقوق نفت و گاز در پرتو رویه داوری بین‌المللی: سلب مالکیت و غرامت در قراردادهای نفتی. چاپ اول. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1386.
محقق داماد، سید مصطفی. «عدالت و تأمین حق صلح جهانی.»، مجله چشم‌انداز ارتباطات فرهنگی 6 (1382).
محمودی، علی. عدالت و آزادی. چاپ اول. تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1376.
محمودیان، محمد رفیع. اخلاق و عدالت. چاپ اول. تهران: طرح نو، 1380.
مطلبی، مسعود. «سازمان ملل در سایه وحشت نومحافظه‌کاران.» روزنامه اطلاعات 23786، 7 آذر 1385.
مطهری، مرتضی. نظام حقوق زن در اسلام. چاپ اول. تهران: صدرا، 1357.
مک کالوین، کنت. «اجرای عدالت درباره محیط زیست بین‌المللی: حقوق و راه حل‌ها.» ترجمه محمد حسین زاهدین لباف. مجله حقوقی 31 (1383).
مک لین، ایان. فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد. چاپ اول. ترجمه حمید احمدی. تهران: نشر میزان، 1381.
ملاحسینی، علی. «جایگاه حقوق بین‌الملل و عدالت در منشور ملل متحد.» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1387.
ملیکا، ویل کی. «عدالت و حقوق اقلیت‌ها.» ترجمه غلامرضا غیاثی. مجله فرهنگ اندیشه 5 (1382).
موحد، محمد علی. در هوای حق و عدالت: از حقوق طبیعی تا حقوق بشر. چاپ اول. تهران: نشر کارنامه، 1381.
موسوی، سید فضل‌الله، و مهدی حاتمی. «دفاع مشروع پیش‌دستانه در حقوق بین‌الملل.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 72 (1385).
مولرسن، آر. ا. «اصل عدم تهدید و توسل به زور در جهان معاصر.» ترجمه منیژه اسکندری. مجله سیاست خارجی 1 (1377).
مهرپور، حسین. نظام بین‌المللی حقوق بشر. چاپ اول. تهران: اطلاعات 1383.
نوروزی، حسین، و احمد جوانشیری. «شورای امنیت و تحول مداخلات بشر دوستانه پس از جنگ سرد.» مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی 69 (1384).
والانیک، اشکان، «جایگاه انصاف در حل‌وفصل اختلافات بین‌المللی.» پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1379.
وکیل، امیر ساعد. حقوق بشر، صلح و امنیت بین‌المللی. چاپ اول. تهران: نشر میزان، 1384.
هازان، پیر. «مجازات و عفو در چارچوب عدالت انتقالی.» ترجمه هاجر سیاه‌رستمی. مجله حقوقی مجد 1 (1386).
هلد، دیوید. «خشونت، حقوق و عدالت در عصر جهانی شدن.» ترجمه خدیجه حیدری. روزنامه حیات نو اقتصادی (ویژه‌نامه بین‌الملل) 732، 20 شهریور 1384.
هوفه، اوتفرید. درباره عدالت: برداشت‌های فلسفی. ترجمه امیر طبری. تهران: نشر اختران، 1383.
هوهن فلدرن، آیگناتس زایدل. حقوق بین‌الملل اقتصادی. چاپ اول. ترجمه و تحقیق سید قاسم زمانی. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهشهای حقوقی شهر دانش، 1379.
یاسپرس، کارل. آغاز و انجام تاریخ. چاپ اول. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، 1363.
Aird, Enola & Others. "What we are fighting for: A letter from February 2002." available at: www.americanvalues.org.
Beigbeder, Yves. International Justice against Impunity: Progress and New Challenges. First Edition. Netherland: Martinus nijhoff publishers, 2005.
Brown, Chris. Sovereignty, Right & Justice. Firs Edition. UK: Polity press: Black Well Publisher Ltd, 2002.
Buchanan, Allen. Justice, Legitimacy and Self Determination: Moral Foundations for International Law. UK: OxfordUniversity Press, 2007.
Cassese, Antonio. Self-Determination of Peoples: A Legal Reappraisal. First Edition. New York: CambridgeUniversity Press, 1995.
Coleman, Jules & Scott J. Shapiro. The Oxford Handbook of Jurisprudence and Philosophy of Law. First Edition. New York: OxfordUniversity Press, 2002.
Elliott, Catherine & Frances Quinn. English Legal System. First Edition. Great Britain: Longman, 2002.
Foot, Rosemary & Others. Order and Justice in International Relations. First Edition. New York: OxfordUniversity Press, 2003.
Rainer Forst, “Towards a Critical Theory of Transnational Justice.” In Global Justice, edited by Thomas Pogge, 189-187. Oxford: Blackwell Publishers, 2001.
Harris, David John. Cases and Materials on International Law. Fifth Edition. London: Sweet & Maxwell, 1998.
Hurrell, Andrew. “Order and Justice in International Relations: What is at Stake?.” In Order and Justice in International Relations, edited by R. Foot, J. Gaddis, and A. Hurrell, 24-48. Oxford: OxfordUniversity Press, 2003.
MacSweeny, Eoghan. “The Doctrine of Humanitarian Intervention: A Double Standard?” Available at: http://www.colr.ucc.ie/2003 viii.html.
Rawls, John. A Theory of Justice. Revised Edition. Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of HarvardUniversity Press, 1999.
 
Rawls, John. "Justice as Fairness: Political not Metaphysical." Philosophy and Public Affairs 14: 3 (1985): 223-251.
Rawls, John. Political Liberalism. First Edition. New York: ColombiaUniversity Press, 1993.
Robertson, Geoffrey. Crime against Humanity: The Struggle for Global Justice. First Edition. London: Penguin, 1999.
Schweber, Stephen M. Justice in International Law. UK: CambrigeUniversity press: Grotius Publication, 1994.
United Nations Development Programme UNDP: Human Development Report. New York: OxfordUniversity Press,1990.
White, Nigel D. The United Nations System: Toward International Justice. First Edition. US: Lynee Rienner Publisher Inc, 2002