تفاوت اشتباه و جهل نسبت به موضوع قرارداد

نویسنده

عضو هیأت علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

معلوم بودن موضوع تعهد در هر قرارداد معاوضی شرط صحت آن قرارداد است. مجهول بودن اوصاف و ویژگی‌های موضوع تعهد، اعم از مال یا عمل، سبب بطلان قرارداد است. لیکن هرگاه در لحظه انعقاد عقد اوصاف و ویژگی‌های موضوع تعهد در قرارداد ذکر شده و برای طرفین معلوم باشد ولی در هنگام وفای به عهد معلوم شود موضوع تعهد فاقد اوصاف تعیین شده است این وضعیت را اشتباه در موضوع تعهد گویند؛ ضمانت اجرای اشتباه در موضوع تعهد، بطلان یا فسخ قرارداد است. این دو نهاد حقوقی یعنی «جهل به موضوع» و «اشتباه در موضوع» گاه با یکدیگر مترادف تلقی می‌شوند لیکن با تحلیل حقوقی، می‌توان دریافت که این دو نهاد با یکدیگر از حیث ماهیت، قلمرو و آثار متفاوت هستند. در این مقاله تفاوت‌های این دو نهاد حقوقی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Differences between Mistake and Ignorance to the Subject-Matter of Contract

نویسنده [English]

  • Ali Eslamipanah
اسلامی‌پناه، علی، «معلوم و معین بودن مورد معامله در حقوق ایران و فقه امامیه و بررسی تطبیقی آن در حقوق فرانسه و کامن‌لا»، رساله دکترای حقوق خصوصی،‏ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران‏، 1380.
امامی، سید حسن، حقوق مدنی، ج 1، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1366.
امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید، حقوق تعهدات، ج 2، تهران، انتشارات میزان، 1378.
ایروانی، میرزاعلی، حاشیه مکاسب، دوره 2 جلدی، ج 2، چاپ سنگی، بی‌تا، بی‌جا.
جبعی عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، دوره 10 جلدی، ج 3، بیروت، مؤسسه دارالعالم الاسلامی.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر، دائره‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران، بنیاد راستاد، 1357.
حکیم، عبدالمجید، الوجیز فی نظریه الالتزام فی القانون مدنی العراقی، ج 1، عراق، انتشارات وزارت آموزش عالی و تحقیقات علمی، 1980.
السنهوری، عبدالرزاق احمد، الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج 4، بیروت: دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
شهیدی، مهدی، حقوق مدنی: تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، انتشارات حقوقدان، 1377.
صفایی، سیدحسین، دوره مقدماتی حقوق مدنی، قواعد عمومی قراردادها، تهران، انتشارات میزان، 1383.
طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، حاشیه مکاسب، ج 2، چاپ سنگی، بی‌جا، بی‌تا.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، دوره 5 جلدی، ج 1، تهران، انتشارات بهنشر، 1369‏.
مامقانی، عبدالله، مناهج المتقین، قم: مؤسسه آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1404 ه‍ ق. افست از روی چاپ سنگی نجف، ۱۳۴۴ ه‍ ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، دوره 42 جلدی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1337 ه‍ ش.، ج 23 و 24.
النجفی الخوانساری، موسی بن محمد، منیه الطالب فی شرح المکاسب، تقریرات المحقق المیرزا محمدحسین النائینی، الجزء الثالث، مؤسسة النشر الاسلامی التابعۀ لجماعه المدرسین قم المشرفه، الطبعه الاولی، 1418 ه‍ ق.
Corbin, Arthur L., Corbin on Contracts, West Publishing Co., 1952.
Flour, Jaqus et Jean – Luc Aubert, Droit civil, les obligations 1. l’act juridique, Paris, Dalloz, 2008.
Ghestin, traité de droit civil, la formation du contrat, Paris, L.G.D.J., 1993.
Mazeaud, Henri, Léon et Jean, Leçons de droit civil, T. II, Paris, Dalloz, 1956.