جبران‌ خسارات‌ وارده‌ به‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ به‌ دلیل‌ حملات‌ غیرقانونی‌ ایالات‌ متحد به‌ سکوهای‌ نفتی‌

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسنده

دانشجوی دوره دکترای حقوق بین‌الملل دانشگاه تهران

چکیده

 دیوان‌ بین‌المللی‌ دادگستری‌ در رأی‌ اخیر خویش‌ در ارتباط‌ با پرونده‌ حملات‌ ایالات‌ متحد به‌ سکوهای‌ نفتی‌، علیرغم‌ تأکید بر این‌ واقعیت‌ که‌ اقدام‌ نظامی‌ ایالات‌ متحد در حمله‌ به‌ سکوهای‌ نفتی‌ در 19 اکتبر 1987 و 18 آوریل‌ 1988 را نمی‌توان‌ «براساس‌ اقدام‌ ضروری‌ برای‌ حفاظت‌ از منافع‌ اساسی‌ وفق‌ ماده‌ 20 پاراگراف‌ 1 (د) معاهده‌ 1955 مودت‌، روابط‌ دوستانه‌ و حقوق کنسولی‌ بین‌ ایران‌ و آمریکا که‌ در پرتو حقوق بین‌الملل‌ توسل‌ به‌ زور تفسیر گردید، توجیه‌ نمود»، از پذیرش‌ ادعای‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ مبنی‌ بر نقض‌ تعهدات‌ توسط‌ آمریکا طبق‌ ماده‌ 10 پاراگراف‌ 1 معاهده‌ مذکور بوده‌ و ضرورت‌ جبران‌ خسارت‌ از سوی‌ ایالات‌ متحد خودداری‌ نمود. در واکنش‌ به‌ یافته‌های‌ دیوان‌، در حالی‌ که‌ برخی‌ از صاحبنظران‌ مسائل‌ حقوقی‌ بین‌المللی‌ کشورمان‌ معتقدند که‌ صرف‌ محکومیت‌ اقدامات‌ ایالات‌ متحد و غیرقابل‌ توجیه‌ دانستن‌ آنها از سوی‌ دیوان‌ نوعی‌ دستاورد اخلاقی‌ و غیررسمی‌ برای‌ ایران‌ به‌ شمار آمده‌ که‌ نیازمند صیانت‌ و پاسداری‌ است‌، برخی‌ دیگر حکم‌ مذکور را متأثر از انگیزه‌های‌ سیاسی‌ و غیرحقوقی‌ دانسته‌ و اعلام‌ داشته‌اند که‌ دیوان‌ به‌ دلایل‌ واهی‌ از صدور حکم‌ برای‌ پرداخت‌ غرامت‌ به‌ جمهوری‌ اسلامی‌ ایران‌ خودداری‌ کرده‌ است‌. با عنایت‌ به‌ اینکه‌ دیوان‌ بین‌المللی‌ دادگستری‌ در این‌ رأی‌ بر غیرقانونی‌ بودن‌ عمل‌ ایالات‌ متحد طبق‌ تعهداتش‌ به‌ موجب‌ عهدنامه‌ مودت‌ در پرتوی‌ حقوق بین‌الملل‌ توسل‌ به‌ زور تأکید نموده‌، این‌ سؤال‌ مطرح‌ است‌ که‌ آیا از منظر حقوق بین‌الملل‌ دیوان‌ می‌توانسته‌ است‌ رأساً مبادرت‌ به‌ تصمیم‌گیری‌ و اظهار نظر در خصوص‌ مسأله‌ جبران‌ خسارت‌ نیز بنماید و چنانچه‌ این‌ امر ممکن‌ نبوده‌ است‌ چه‌ راهکار حقوقی‌ به‌ منظور اثر بخشی‌ قانونی‌ به‌ این‌ یافته‌ دیوان‌ وجود دارد؟ مقاله‌ حاضر بر آن‌ است‌ که‌ اجمالاً به‌ بررسی‌ این‌ موضوع‌ بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reparation for Damages Caused to Iran by Illegal Attacks of USA to Oil Platforms

نویسنده [English]

  • Seyed Hossein Sadat Maydani
چکیده [English]

On 6 November 2003 the International Court of Justice delivered its judgment in the case concerning oil platforms between Iran and USA. The case arose out of forcible action by US naval forces in the Persian Gulf against certain Iranian oil platforms in October 1987 and April 1988. After examination of the case the court finally concluded that the action carried out by United States forces against Iranian oil installation couldn't be justified under 1955 treaty as being measures necessary to protect the essential security interests of the United States, since those actions constituted recourse to armed force not qualifying, under international law on the question, as acts of self-defence. However the court found that the claim of the Islamic Republic of Iran for reparation couldn't be upheld. This article is confined to assessing the legal and logical relationships between breach of international law and duty to reparation and legal mechanisms for enforcement of these ICJ's findings.