واکنش‌های کیفری عوام‌گرا در مقابله با جرایم خشونت‌بار در ایران

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه بجنورد

2 دانشیار دانشکده حقوق دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

واکنش‌های کیفری پلیسی و قضایی مقابله با جرم‌های خشونت‌بار از ظرفیت‌های بالایی برای تأثیرپذیری از افکار عمومی و نفوذ اندیشه‌های عوام‌گرایانه برخوردار است. براین‌اساس بسیاری از مقام‌های انتظامی و قضایی مسئول کنترل جرم در کشورهای مختلف معمولاً با طرح وعده‌ها و شعارهای عامه‌پسند، ولی فاقد مبنای علمی، به دنبال جلب اعتماد عمومی نسبت به کارایی و اثربخشی این سیاست‌ها برمی‌آیند. این مقاله درصدد است با استفاده از روش نمونه‌پژوهی، ابعاد و جنبه‌های مختلف رویکردهای عوام‌گرایانه را در سیاست‌های کیفری ناظر بر مقابله با جرایم خشونت‌بار توصیف کند. در ابتدا ابعاد مختلف عوام‌گرایی کیفری در سطح حقوق کیفری تطبیقی مطرح و سپس ضمن جمع‌آوری و تجزیه‌و‌تحلیل اسناد و مدارک مرتبط با موضوع، جلوه‌های این نگرش در نظام عدالت کیفری ایران مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های این تحقیق نشان داد که سیطره اندیشه‌های عوام‌گرایانه بر حوزه تدابیر و اقدام‌های کنترل جرم‌های خشونت بار پیامدهای گوناگونی ازجمله پاسخ‌های شتاب‌زده قانونگذار به انتظارهای عمومی، نادیده انگاشتن موازین دادرسی عادلانه، اتخاذ تدابیر سرکوب‌گرانه و اجرای نمایش‌گونه جلسات محاکمه و کیفرها را به همراه داشته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Penal Populist Reactions on Contrast of Violent Crimes in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Bagher Moghaddasi 1
  • Mohammad Farajiha 2
1 Assistant Professor of Criminal Law and Criminology, University of Bojnord, North Khorasan, Iran
2 Associated Professor of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Judiciary and police penal reactions on contrast violent crimes have many valences for influencing from public opinion and prevalence of populist notions. Accordingly, in different countries many officers of crime control attempt to attract public confidence without considering efficiency and effectiveness of these polices. This article attempts to explain populist approach on contrast violent crime by case study method. First, penal populist in comparative penal law has been explained, then evidences and documents related to this subject have been gathered and analyzed and finally manifestations of this approach in Iran criminal justice have been studied. The findings of this research shows that dominance of penal populism on violent crime control measures has many outcomes for example: hurried penal responses to public demands, inattention to fair trail standards, adopting tough polices and executing symbolic trials and punishments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Penal Populism
  • Violent Crimes
  • Tough Polices
  • Hurried Penal Responses
  • Symbolic Measures

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
امیدی، جلیل. «ارزیابی انتقادی طرح تشدید مجازات جرایم اخلال در امنیت روانی جامعه» در تازه‌های علوم جنایی (مجموعه مقاله‌ها)، زیر نظر: علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، 56-45. تهران: میزان، 1388.
بکاریا، سزار. رساله جرایم و مجازات­ها. ترجمه محمدعلی اردبیلی. تهران: میزان، 1385.
ترابی، یوسف، امیرحسین یاوری و پرویز یعقوبی. «ارزیابی عملکرد طرح ارتقای امنیت اجتماعی (مبارزه با اراذل و اوباش) از دیدگاه مردم شهرستان کرج». فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی 4 (1386): 488-479.
جوانمردی، حسین. «ارزیابی خوانندگان مطبوعات از انتشار اخبار حوادث». فصلنامه رسانه3 (1384): 102-69.
جهان‌نیوز. «قتل دلخراش دختر دانشجوی تهرانی». 15 تیر 1390. http://jahannews.com/vdcftjdyjw6deea.igiw.html
خالقی، علی. «علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین­المللی و حقوق داخلی». مجله پژوهشهای حقوقی 5 (1383): 50-29.
خبرآنلاین. «قاتل روح‌الله داداشی در ملأعام اعدام شد». 30 شهریور 1390. http://www.khabaronline.ir/news-174446.aspx
خبرگزاری دانشجویان ایران «ایسنا». «موافقت نمایندگان با یک فوریت طرح تشدید مبارزه با جرایم خشونت‌بار». 9 مرداد 1390. https://www.isna.ir/news/9005-06212/.
دفتر مطالعات حقوقی، «خلاصه گزارش اظهارنظر کارشناسی درباره طرح تشدید مجازات جرایم اخلال در امنیت روانی جامعه». گزارش کارشناسی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1387.
سایت خبری تابناک. «جزئیات قتل یکی از قوی‌ترین مردان جهان». 26 تیر 1390. https://www.tabnak.ir/fa/news/177524/.
سایت خبری تابناک. «قاتل میدان کاج قصاص شد». 15 دی 1389. https://www.tabnak.ir/fa/news/140489/.
«عزم دستگاه قضایی در مبارزه با جرایم خشن». روزنامه مأوی 1022، 5 دی 1390.
فرجیها، محمد. «پیش­بینی و کنترل جرایم خشونت­بار». فصلنامه کارآگاه 2(1) (1386): 21-7.
«گزارش خراسان از جزئیات جلسه علنی دادگاه جنایت سعادت‌آباد». روزنامه خراسان 17705، 1 آذر 1389.
«محاکمه متهم جنایت میدان کاج». روزنامه شرق 1118، 1 آذر 1389.
مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. «اطلاعات کامل طرح تشدید مبارزه با جرایم خشونت­بار». مرداد 1390. http://rc.majlis.ir/fa/legal_draft/state/794576?fk_legal_draft_oid=794575.
معاونت آموزش قوه قضائیه. مجموعه بخشنامه­ها (قوه قضائیه). جلد چهارم. قم: نشر قضا، 1387.
معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه. مجموعه بخشنامه­ها (قوه قضائیه). جلد دوم. قم: انتشارات معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه، 1382.
نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین. مباحثی در علوم جنایی: تقریرات درس سیاست جنایی (سیاست کیفری عمل­گرا ـ عوام­گرا). دوره دکترای حقوق کیفری و جرم­شناسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1390-1389.
ب) منابع انگلیسی
Campbell, Liz. “Criminal Justice and Penal Populism in Ireland.” Legal Studies 28 (4) (2008): 559-573.
Emsley, Clive. “Historical Perspective on Crime.” In The Oxford Handbook of Criminology, edited by Mike Maguire, Rod Morgan, and Robert Reiner, 122-138. Oxford: Oxford University Press, 2007.
Johnstone, Gerry. “Penal Policy Making: Elitist, Populist or Participatory?.” Punishment and Society 2(2) (2000): 161-180.
Levi, Michael, Mike Maguire, and Fiona Brookman. “Violent Crime.” In The Oxford Handbook of Criminology, edited by Mike Maguire, Rod Morgan, and Robert Reiner, 687-732. Oxford: Oxford University Press, 2007.
Marsh, H.L. “A Comparative Analysis of Crime Coverage in Newspaper in the United States and other Countries from 1960-1988: A Review of the Literature.” Journal of Criminal Justice 19(1) (1997): 67-79.
Mcknight, Judy. “Speaking up for Probation.” The Howard Journal 48(4) (2009): 327-343.
O’Brien, Martin, and Majid Yar. Criminology: The Key Concepts. New York: Routledge, 2008.
Pratt, John. “When Penal Populism Stops, Legitimacy, Scandal and Power to Punish in New Zealand.” The Australian and New Zealand Journal of Criminology 41(3) (2008): 364-383.
Pratt, John. Penal Populism. London: Routledge, 2007.
Roberts, Julian V., Loretta J. Stalans, David Indermaur, and Mike. Hough. Penal Populism and Public Opinion: Lessons from Five Countries. Oxford: Oxford University Press, 2003.