مسئولیت کیفری وکیل دادگستری

نوع مقاله : علمی - ترویجی

نویسندگان

1 گروه حقوق، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران.

2 دانشجوی مقطع دکترای حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

عقد وکالت ازجمله عقود معینی است که در جامعه و روابط بین اشخاص نقش اساسی دارد. وکالت در دعاوی نیز به‌عنوان یکی از مصادیق عقد وکالت از حیث اثبات حق زیان‌دیده و مجنی‌علیه دارای اهمیت فراوانی است. کثرت قوانین و فنّی بودن داوری از یک‌سو و عدم‌ِآشنایی آحاد افراد جامعه به این امور از سوی دیگر، نیاز به وکیل در جامعه را محسوس نموده است. طبیعتاً وکیل دعاوی نه‌تنها در برابر موکّل خویش که در قبال جامعه و نظام صنفی خود نیز مسئولیت داشته و این مسئله از جنبه‌های مختلف مدنی، کیفری و انتظامی قابلِ‌بررسی است؛ اما آنچه در این مقال موردِواکاوی خواهد بود، مسئولیت کیفری وکیل دادگستری است که گاه به‌عنوان فردی از اعضای جامعه و گاه در ذیل «وکالت دادگستری» موردِبحث قرار می‌گیرد؛ بنابراین ممکن است وکیل مرتکب جرایم عمومی ‌شود که همچون اشخاص عادی مسئولیت خواهد داشت (مسئولیت عام کیفری) و نیز ممکن است به‌علت ارتکاب جرایمی مسئول شناخته شود که قانونگذار برای ایشان ـ وکلای دادگستری ـ جرم‌انگاری کرده است که دراین‌صورت به مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد (مسئولیت خاص کیفری). درمقابل مواردی نیز وجود دارد که به‌علت عدم‌ِپیش‌بینی ضمانت‌اجرا در قانون، عمل وکیل فاقد هرگونه مسئولیت کیفری خواهد بود. حائز بودن عنوان «وکیل دادگستری» مسئولیتی تحت عنوان «مسئولیت حرفه‌ای» به دنبال دارد که گاه به‌تنهایی، گاه به‌موازات مسئولیت کیفری و گاه به‌دنبال احراز مسئولیت کیفری، اعمال می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Attorney’s Criminal Liability

نویسندگان [English]

  • bizahn haji azizi 1
  • seyyede maryam etemad 2
1 Department of Law, Faculty of Literature and Human Sciences, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran.
2 Ph.D. student of Private Law, Faculty of Law, Theology and Political Science, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The agency contract is one of the specific contracts which has basic role in society and people’s relationships. Advocacy as a proof of contract of attorney ship is so important from the respect of proving the right of offended person. A large number of rules and technical arbitration on the one hand and lack of familiarity of all the people in the community with these affairs on the other hand, causes the need to have attorney in the society. Naturally the attorney is not only responsible for his client, but also he has responsibility towards the community and his guild system, this issue is worth considering from civil, criminal, and security aspects. Although the issue that will be analyzed in this paper is attorney’s criminal liability, sometimes as a number of society and sometimes as an “attorney of justice administration”; so the attorney can be committed public offenses that will be responsible just as ordinary (other) people (public criminal liability) and also he can be held accountable for crimes which legislator has criminalized for them - attorneys of justice administration. In the latter case he will be convicted to the penalty provided by law (particular criminal liability). Vs there are some cases due to lack of foresight of sanction, attorney’s action will be without any criminal liability. Met as (being) a “lawyer” follows a responsibility under the title “professional responsibility” that is applied sometimes alone, sometimes in parallel criminal liability and sometimes after achieving it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agency
  • Responsibility
  • Criminal Liability
  • Attorney

فهرست منابع

الف) منابع فارسی
اردبیلی، محمدعلی. حقوق جزای عمومی 1 و 2. تهران: میزان، 1386.
افراسیابی، محمداسماعیل. «مسئولیت حرفه‌ای وکیل». فصلنامه کانون وکلا 177 (1381): 104-90.
امامی، حسن. حقوق مدنی 2. تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه، 1362.
امیرمعزی، احمد. نیابت در روابط تجاری و مدنی. تهران: دادگستر، 1388.
انصافداران، محمدرضا. بررسی تطبیقی وظایف حرفه‌ای وکیل دادگستری. تهران: جاودانه، 1386.
بادینی، حسن. فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384.
باری، مجتبی. نظارت انتظامی کانون وکلای دادگستری. تهران: کتاب آوا، 1391.
باریکلو، علیرضا. مسئولیت مدنی. تهران: میزان، 1385.
جعفرزاده، علی. الزامات بدون قرارداد و ضمان قهری. تهران: جاودانه، 1390.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر. ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش، 1384.
حسینی‌نژاد، حسینقلی. مسئولیت مدنی. تهران: مجد، 1377.
داراب‌پور، مهراب. مسئولیت‌های خارج از قرارداد. تهران: مجد، 1387.
زاهدی، عاطفه. مجموعه پرسش و پاسخ‌های حقوقی ـ وکالت در دعاوی. تهران: جنگل، 1392.
ژوردن، پاتریس. اصول مسئولیت مدنی. ترجمه مجید ادیب. تهران: میزان، 1385.
سپهوند، امیر. «مسئولیت مدنی». فصلنامه کانون وکلا 128 و 129 (1353): 149-140.
سلطانی، عبدالفتاح. «بازخوانی سوگند وکالت». فصلنامه کانون وکلا 178 و 179 (1381): 266-259.
شیخ‌الاسلامی، مرتضی، محمد انصاری عربانی. تخلفات انتظامی وکیل دادگستری. تهران: انتشارات خرسندی، 1390.
عمید، حسن. فرهنگ فارسی عمید. چاپ سیزدهم. تهران: امیرکبیر، 1358.
قاسم‌زاده، مرتضی. الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد. تهران: میزان، 1387.
قاسم‌زاده، مرتضی. مبانی مسئولیت مدنی. تهران: میزان، 1387.
قهرمانی، نصرالله. مسئولیت مدنی وکیل دادگستری. تهران: انتشارات نسل نیکان، 1384.
قیاسی، جلال‌الدین، حمید دهقان و قدرت‌الله خسروشاهی. حقوق جزای عمومی. جلد 2. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
کاتوزیان، ناصر. ضمان قهری ـ مسئولیت مدنی. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1369.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها ـ آثار قرارداد. جلد 3. تهران: بهنشر، 1387.
کاتوزیان، ناصر. قواعد عمومی قراردادها ـ اجرای قرارداد. جلد 4. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1387.
کاتوزیان، ناصر. وقایع حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار، 1384.
کاشانی، محمود. قراردادهای ویژه. تهران: میزان، 1388.
گرجی، ابوالقاسم. مقالات حقوقی. جلد 2. تهران: دانشگاه تهران، 1369.
گلدوزیان، ایرج. بایسته‌های حقوق جزای عمومی. تهران: میزان، 1385.
معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضائیه. بررسی توصیفی جرم خیانت در امانت. تهران: ناشر راه نوین، 1389.
معین، محمد. فرهنگ معین. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، 1371.
نجفی‌توانا، علی. «مسئولیت کیفری وکیل دادگستری». مدرسه حقوق (1390): 149-142.
نوربها، رﺿﺎ. زمینه حقوق جزای عمومی. تهران: کتابخانه گنج دانش، 1383.
ب) منابع عربی
ابن‌منظور، محمد بن مکرم. لسان‌العرب. بیروت ـ لبنان: دارصار، 1414.
بحرانى، یوسف. الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره. جلد ‏21. قم: مؤسسه نشر اسلامى، 1405.
حر‌عاملى، محمدبن‌حسن. تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة. جلد 27. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، 1409.
خالصی، محمدباقر. احکام المحبوسین فی الفقه الجعفری. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413.
سبزوارى، عبدالاعلی. مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام. جلد 20. قم: دفتر آیه‌الله سبزوارى، 1413.
السنهوری، ع. الوسیط فی شرح القانون المدنی الجدید. جلد 7. 1998.
فیض کاشانى، م. الوافی. جلد 16. مکتبة الإمام أمیر المؤمنین علی علیه‌السلام، 1406.
کاشف الغطاء، محمد‌حسین. تحریر المجله. جلد 1. نجف: المکتبه المرتضویه، 1359.
کلینی، محمد بن یعقوب. الکافی. جلد 7. تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، 1407.
محقق حلی (حلی)، نجم‌الدین. المختصر النافع فی فقه الامامیه. جلد 1 و 2. قم: مؤسسه المطبوعات الدینیه، 1418.
مغنیه، محمدجواد. فقه الامام الصادق علیه‌السلام. جلد ‏3. قم: مؤسسه انصاریان، 1421.